Nepal’de 13 Eylül günü siyasi kriz derinleşirken, ülke hala yolsuzluk karşıtı protestoların gölgesinde hareketli saatler geçirdi. Güneydoğu Asya’nın dağlık ülkesi, sosyal medya yasakları ve hükümetteki kayırmacılığa karşı Z Kuşağı öncülüğünde başlayan gösterilerin ardından parlamento ve devletin temel kurumlarının geleceği için sert bir pazarlık ve mücadele yaşadı.
Parlamento Krizi ve Protestoların Seyri
Yolsuzluk ve sosyal medya kısıtlamaları nedeniyle 4 Eylül’de başlayan protestolar hızla yayılıp şiddetlendi; Katmandu başta olmak üzere pek çok şehirde on binlerce gösterici sokağa indi. Nepal Kongresi, NKP-UML ve Maoist Merkez’in de olduğu sekiz büyük parti, Devlet Başkanı Ram Chandra Poudel’den anayasaya aykırı şekilde feshedilen parlamentonun yeniden kurulmasını ve mevcut meclisin yürürlüğe girmesini talep etti. Protestolar sırasında başkent Katmandu’daki tarihî Singha Durbar sarayı ile parlamento ve hükümet binaları ateşe verildi. Çatışmalarda 51 kişi yaşamını yitirdi, 1300’ün üzerinde kişi yaralandı. Aynı süreçte, ordunun hükümet binalarını ve bakanları korumak amacıyla sokaklara indiği, cezaevlerinden de büyük firarların gerçekleştiği bildirildi.
Siyasi Figürlerin Değişimi ve Yeni Liderlik
Devam eden toplumsal baskı ve can kaybı karşısında Başbakan Khadga Prasad Sharma Oli istifa etti; yerine geçici olarak yolsuzluk karşıtı protestocuların da desteklediği eski Yüksek Mahkeme Başkanı Sushila Karki atandı. Karki, ülkenin ilk kadın başbakanı olarak kısa bir törenle yemin etti. Kısa zamanda kabinesini kurması beklenen Karki, hem protestocu öğrenci hareketlerinin hem de kamuoyunun talep ettiği şeffaf yönetim ve yeni seçimler için güvence vermek zorunda. Cumhurbaşkanı Poudel ise tüm siyasi aktörlere itidal çağrısı yaptı ve yaklaşık altı ay içinde yeni seçimlerle demokratik rejimin sağlıklı şekilde ilerleyeceğini duyurdu.
Toplumsal Gerginlik ve Yeni Döneme Geçiş
Sosyal medya yasağı ve yolsuzluk iddialarıyla tetiklenen protestoların yarattığı dalga, Nepal’de gençler arasında demokrasi ve adalet arzusunu yeniden alevlendirdi. “Nepo çocukları” sosyal medya kampanyalarının ve siyasi elitlere dönük hoşnutsuzluğun başlattığı tepkiler, polis ve asker müdahalelerine rağmen durdurulamadı. Bakanların ve üst düzey yöneticilerin evlerine saldırılar düzenlendi, hapishane ayaklanmalarında binlerce mahkum firar etti. Nepal ordusu güvenlik sağlamak için sokaklarda devriye gezdi, şehir merkezlerinde sokağa çıkma yasakları uygulandı.
Nepal, yaşanan krizin ardından yeni bir siyasal döneme giriyor. Parlamento ve devlet kurumlarının yeniden inşası, şeffaflık talebi ve geniş katılımlı demokratik seçimler, ülkenin önümüzdeki altı ayda en kritik gündemlerinden biri olacak. Protestocu gençlerin ve siyasi partilerin talepleri, Nepal’de toplumsal dönüşümün önünü açarken, başkent Katmandu başta olmak üzere ülke genelinde normalleşme adımları atılmaya başladı.
