Kripto dünyasında dolaşımdaki arz (circulating supply), bir coinin şu anda piyasada işlem görebilir durumda olan miktarını ifade eder. Bu metrik, bir varlığın piyasa değerini hesaplarken temel alınır ve fiyat üzerindeki baskıyı veya potansiyelini anlamada kritik rol oynar. Arz ne kadar sınırlıysa, talep karşısında fiyatın artma olasılığı da o kadar yüksek olabilir. Yatırımcılar, arz ve talep dengesini analiz ederken canlı bitcoin borsası üzerinden anlık işlem hacmi ve fiyat verilerine ulaşarak daha bilinçli kararlar verebilir.
Dolaşımdaki Arz Nedir?
Dolaşımdaki arz, bir kripto paranın şu anda piyasada aktif olarak işlem gören ve yatırımcıların elinde bulunan kısmını ifade eder. Yani staking, kilitli cüzdanlar ya da proje rezervlerinde bulunan tokenler bu hesaplamaya dâhil edilmez. Piyasa hareketlerinden faydalanmak isteyen kullanıcılar için kripto para alım satım işlemleri ise arz faktörünü göz önünde bulundurarak stratejik zamanlamayla gerçekleştirildiğinde önemli kazançlar sağlayabilir.
Basit Tanım:
Dolaşımdaki arz = Halihazırda piyasada bulunan ve serbestçe işlem görebilen token miktarı
Bu sayı zamanla artabilir veya sabit kalabilir. Proje yapısına göre belirli aralıklarla yeni tokenler piyasaya sürülebilir (örneğin madencilikle), ya da mevcut arzın bir kısmı yakılarak azaltılabilir.
Dolaşımdaki Arz Neden Önemlidir?
Piyasa Değeri Hesaplaması
Bir kripto paranın piyasa değeri şu şekilde hesaplanır:
Piyasa Değeri = Token Fiyatı × Dolaşımdaki Arz
Bu nedenle dolaşımdaki arz, bir varlığın büyüklüğünü değerlendirirken temel bir faktördür. İki token aynı fiyata sahip olsa da, dolaşımdaki arzları farklıysa piyasa değerleri de farklı olur.
Fiyat Potansiyelini Anlamada Yardımcıdır
Arzı çok yüksek olan bir tokenin fiyatının kısa sürede aşırı yükselmesi zordur. Örneğin, 1 trilyon tokene sahip bir projede her bir tokenin 100 dolara ulaşması teorik olarak mümkün değildir çünkü toplam piyasa değeri astronomik seviyelere çıkar.
Tokenomik Analizinde Kritik Rol Oynar
Dolaşımdaki arz, token dağılımı, kilit açılış takvimi (vesting schedule) ve yakım (burn) planlarıyla birlikte değerlendirildiğinde bir projenin ekonomik sürdürülebilirliği hakkında fikir verir.
Dolaşımdaki Arz ile Diğer Arz Türleri Arasındaki Fark
Kripto projeleri genellikle üç farklı arz türünden söz eder:
Maksimum Arz (Max Supply)
Bir kripto paranın üretilebilecek en yüksek miktarıdır. Örneğin BTC’nin maksimum arzı 21 milyon adettir.
Toplam Arz (Total Supply)
Şu ana kadar üretilmiş olan ama dolaşımda olmayan (kilitli, stake edilmiş veya rezervde tutulan) tokenleri de içeren toplam miktardır.
Dolaşımdaki Arz (Circulating Supply)
Yalnızca piyasada işlem görebilen, aktif olarak dolaşımda olan token miktarıdır.
Örnek Karşılaştırma:
| Arz Türü | Tanım | Örnek |
|---|---|---|
| Dolaşımdaki Arz | Şu anda piyasada işlem görebilen tokenler | 500M |
| Toplam Arz | Üretilmiş tüm tokenler (kilitli + açık) | 800M |
| Maksimum Arz | Üretilebilecek toplam token miktarı (sınır) | 1B |
Dolaşımdaki Arz Nasıl Değişir?
Yeni Token Basımı (Minting): Projeler belirli takvimlerde yeni token üretebilir.
Kilit Açılışları (Unlocks): Ekip, danışman veya yatırımcı tokenleri belirli aralıklarla dolaşıma girer.
Token Yakımı (Burn): Dolaşımdaki bazı tokenler yakılarak arzdan kalıcı olarak çıkarılır.
Staking ve Kilitleme: Kullanıcılar tokenlerini stake ettiğinde dolaşımdaki arz geçici olarak azalabilir.
Yatırımcılar Dolaşımdaki Arza Neden Dikkat Etmeli?
Fiyat Tahminlerinde Gerçekçi Olmak İçin
“Bu token 100 dolara çıkabilir mi?” sorusunun cevabı, arzı bilmeden verilemez. Eğer bir tokenin arzı milyarlarcaysa, 100 dolara ulaşması için proje değerinin trilyonları geçmesi gerekir ki bu çoğu zaman mümkün değildir.
Kilit Açılımlarını Takip Etmek İçin
Yüksek miktarda kilitli tokenin belirli tarihlerde dolaşıma girmesi, arzı artırarak fiyat üzerinde baskı oluşturabilir.
Manipülasyon Riskini Anlamak İçin
Dolaşımdaki arzın çok az olduğu projelerde düşük hacimle büyük fiyat hareketleri mümkündür. Bu da FOMO’ya kapılan yatırımcılar için risklidir.
SSS: Dolaşımdaki Arz Hakkında Sık Sorulan Sorular
Dolaşımdaki arz sabit midir?
Hayır. Projeye bağlı olarak artabilir, azalabilir veya sabit kalabilir.
Tüm arz dolaşımda olursa ne olur?
Yeni token basımı yoksa, arz sabit kalır. Bu durumda talep artarsa fiyat da artabilir.
Arzı düşük tokenler daha mı değerlidir?
Tek başına arz düşüklüğü yeterli değildir. Projenin temelleri, kullanım alanı ve benimsenmesi daha belirleyicidir.
Arz bilgisi nereden kontrol edilir?
CoinMarketCap, CoinGecko gibi platformlardan ya da projenin resmi whitepaper’ından takip edilebilir.
Yüksek arzlı token kötü müdür?
Hayır. Arz yapısı proje modeline göre değişir. Önemli olan bu yapının şeffaf ve sürdürülebilir olmasıdır.
Kripto para yatırımında yalnızca fiyatlara odaklanmak yeterli değildir. Projenin ekonomik yapısını ve büyüme potansiyelini anlamak için dolaşımdaki arz gibi temel metriklere hâkim olmak gerekir. Bu metrik, sadece bir sayı değil; projenin arz-talep dengesini, fiyat potansiyelini ve yatırımcı ilgisini anlamanızı sağlayan kritik bir göstergedir. Akıllı kararlar, sağlam bilgilerle başlar.
