Babil Kralı Buhtunnasr, tarihte önemli bir figür olarak yer alıyor; MÖ 605-562 yılları arasında hüküm süren bu kral, Yeni Babil İmparatorluğu’nun en güçlü liderlerinden biriydi ve Yahuda Devleti’ni yıkarak Kudüs’ü ele geçirmesiyle biliniyor. Nebukadnezzar II adıyla da anılan Buhtunnasr, babası Nabopolassar’dan devraldığı imparatorluğu genişletmiş, Babil’i kültürel ve askeri bir merkez haline getirmiş, hatta efsanelere göre Babil’in Asma Bahçeleri’ni yaptırdığı söyleniyor.
Ancak onun hayatı ve ölümü, hem tarihi kaynaklarda hem de dini anlatılarda farklı şekillerde ele alınıyor; bu da Buhtunnasr’ın hikayesini karmaşık ve tartışmalı bir hale getiriyor. Ölümüne dair kesin bir bilgi olmamakla birlikte, çeşitli rivayetler ve tarihsel anlatılar üzerinden değerlendiriliyor; bazı kaynaklar doğal bir ölümden bahsederken, diğerleri daha dramatik hikayeler sunuyor.
Babil Kralı Buhtunnasr kimdir?
Buhtunnasr, MÖ 634 civarında Babil’in Kaldea bölgesinde doğdu; Akkadca ismi Nabu-kudurri-usur, “Tanrı Nabu sınırlarımı korusun” anlamına geliyor. Babası Nabopolassar’ın kurduğu Yeni Babil İmparatorluğu’nu devralarak 43 yıl boyunca hüküm sürdü; bu süre, Keldani hanedanının en uzun saltanatı oldu. Askeri başarılarıyla tanınan Buhtunnasr, MÖ 605’te Karkamış Savaşı’nda Mısır Firavunu II. Necho’yu yenerek Suriye ve Filistin’i kontrol altına aldı, MÖ 597 ve 586’da Kudüs’ü ele geçirerek Yahuda Krallığı’nı yıktı ve Süleyman Mabedi’ni tahrip etti.
Med Kralı’nın kızı Amytis ile evlenerek siyasi ittifaklarını güçlendirdi; Amytis’in sıla hasretini dindirmek için Babil’in Asma Bahçeleri’ni yaptırdığı rivayet ediliyor, ancak bu bahçelerin varlığına dair somut arkeolojik kanıt bulunmuyor. Eski Ahit’te, özellikle Daniel Kitabı’nda, tanrıya karşı gelen bir kral olarak tasvir ediliyor; bu anlatılar, onun gururuna yenik düştüğünü ve ilahi cezaya çarptırıldığını öne sürüyor.
Nasıl öldü: Farklı anlatılar ve rivayetler
Buhtunnasr’ın ölümü hakkında kesin bir bilgi yok; tarihsel kaynaklar ve dini rivayetler farklı hikayeler sunuyor. Bazı tarihçiler, MÖ 562’de Babil’de doğal sebeplerle öldüğünü belirtiyor; örneğin, Dünya Tarihi Ansiklopedisi’ne göre, 43 yıllık saltanatının ardından yatağında huzurlu bir şekilde hayata veda etti. Ancak bu anlatı, dönemin diğer kaynaklarıyla çelişiyor; Pers akınları sırasında öldüğü yönünde rivayetler de mevcut, fakat bu iddialar doğrulanmış değil.
Dini anlatılar daha dramatik; İslam kaynaklarında, özellikle Taberî’nin tarihinde, Buhtunnasr’ın gururu nedeniyle cezalandırıldığı ve burnundan giren bir sineğin beynini yemesi sonucu öldüğü iddia ediliyor. Eski Ahit’teki Daniel Kitabı’nda ise, tanrılığını ilan ettikten sonra aklını kaybettiği, yedi yıl boyunca kendini öküz sanarak ormanlarda yaşadığı ve sonunda aklının iade edilip öldüğü anlatılıyor; bu hikayeler, tarihsel olmaktan ziyade ahlaki bir mesaj içeriyor ve sembolik olarak yorumlanıyor.
Ölümüne dair tartışmalar: Gerçek mi, efsane mi
Buhtunnasr’ın ölümüne dair anlatılar arasındaki bu çelişkiler, onun hikayesini efsanelerle dolu hale getiriyor; tarihsel kaynaklar doğal bir ölümü işaret ederken, dini metinler cezalandırma hikayelerine odaklanıyor. Örneğin, Perslerin MÖ 539’da Babil’i ele geçirmesi, Buhtunnasr’ın ölümünden 23 yıl sonra gerçekleşti, dolayısıyla Pers akını sırasında öldüğü iddiası kronolojik olarak tutarsız. Dini rivayetlerdeki sinek veya öküz hikayeleri ise dönemin ahlaki anlatı geleneğine uygun, ancak bilimsel bir temele dayanmıyor; bu hikayeler, gururun ve tanrıya karşı gelmenin cezalandırılmasını vurgulamak için kurgulanmış olabilir. Buhtunnasr’ın ölümünün, büyük olasılıkla yaşlılık veya hastalık gibi doğal sebeplerden kaynaklandığı düşünülse de, kesin bir bilgi eksikliği, efsanelerin öne çıkmasına neden oluyor.
