ABD'nin Suudi Arabistan’a F-35 savaş uçakları satışına yeşil ışık yakması, Orta Doğu’daki stratejik dengeleri yeniden tartışmaya açtı. İsrailli savunma analistleri, söz konusu satışın İsrail’in bölgedeki hava üstünlüğünü tehdit edebileceğini dile getiriyor. Özellikle İsrail ile resmi ilişkileri olmayan bir ülkeye bu tür gelişmiş silah sistemlerinin verilmesi, Tel Aviv yönetiminde ciddi endişelere yol açtı.
ABD Başkanı Donald Trump döneminde onaylanan anlaşma, sadece F-35 satışını değil, aynı zamanda 300 tank, sivil nükleer işbirliği, yapay zekâ, ileri teknoloji ve kritik mineraller gibi birçok stratejik başlığı kapsıyor. Uzmanlara göre bu anlaşma, Suudi Arabistan’ı Washington nezdinde İsrail ile “denk bir stratejik ortak” konumuna taşıyabilir.
“F-35’ler İsrail’in Operasyonel Gücünün Bel Kemiği”
İsrail merkezli güvenlik enstitülerinde görevli uzmanlar, son iki yılda Gazze, Lübnan, İran ve Yemen’e yönelik saldırıların büyük bölümünde F-35 savaş uçaklarının belirleyici rol oynadığını vurguluyor. Bu uçakların sağladığı teknolojik üstünlüğün başka bir ülkeye transfer edilmesi, Tel Aviv açısından askeri dengeyi bozabilecek bir gelişme olarak görülüyor.
Yedioth Ahronoth yazarı Yossi Yehoshua, bu satışın “Orta Doğu’daki en hassas stratejik kararlardan biri” olduğuna dikkat çekerek, Suudi Arabistan’ın artık sadece bir saldırı platformuna değil; istihbarat, komuta verileri ve muharebe sahası entegrasyonu sağlayan bir sisteme de sahip olacağını belirtti.
İsrail'in Endişesi: Teknolojik Tekel Kaybedilebilir
İsrail, şu ana kadar bölgede F-35 kullanan tek ülke konumunda bulunuyordu. Bu uçakların İsrail için özel olarak geliştirilen sensör, elektronik harp ve veri işlem sistemleriyle donatıldığı biliniyor. Uzmanlara göre bu teknolojik tekelin kırılması, İsrail’in askeri stratejisini derinden etkileyebilir.
Tel Aviv Üniversitesi Ulusal Güvenlik Araştırmaları Enstitüsü'nden Yoel Gozansky ve Eldad Şavit, Suudi Arabistan’ın sivil nükleer enerji alanına yönelmesinin dahi İsrail için bir "kırmızı çizgi" olabileceğini ifade ediyor. İki ülke arasında derinleşen işbirliği, ABD’nin Çin’e karşı stratejik hamlesi olarak değerlendirilse de, İsrail’in çıkarlarıyla ne ölçüde örtüştüğü tartışma konusu.
ABD’nin Tutumu ve İsrail’in Talepleri
Haaretz yazarı Amos Harel’e göre, ABD yönetimi bu satışa açıkça karşı çıkmazken, İsrail’in buna karşılık “nitelikli askeri üstünlüğünün” garanti altına alınmasını talep etmesi bekleniyor. Harel, İsrail’in İran’a yönelik son operasyonlarında F-35’lerle hiçbir engelle karşılaşmadan hedefleri başarıyla vurduğunu örnek göstererek, “şimdilik hava üstünlüğünü kaybetme endişesi için erken” değerlendirmesinde bulundu.
