Sudan'da Askeri Geçiş Konseyi (AGK) ile sivil muhalif koalisyon Özgürlük ve Değişim Bildirgesi Güçleri (ÖDBG) tarafından imzalanan anayasal bildiri, Afrika Birliği ve Etiyopya'nın arabuluculuğunda başkent Hartum'daki Sadaka (Dostluk) Kongre ve Toplantı Merkezi'nde düzenlenen törende, ÖDBG Sözcüsü Ahmed er-Rabi ile AGK Başkan Yardımcısı Orgeneral Muhammed Hamdan Dakalu tarafından imza altına alındı.
Törene, askeri konsey ve muhalefet üyelerinin yanı sıra Afrika Birliği ve Etiyopya'dan temsilciler katıldı.
AGK Başkan Yardımcısı Muhammed Hamdan Dakalu, uzlaşmanın "kazanan ve kaybedenin olmadığı" anlayışıyla formüle edildiğini belirterek, "Ülke tarihinde temelinde çatışma olan zor bir dönemi geride bıraktık. Anlaşma, vatandaşlar için en yüksek memnuniyet derecesine ulaştı. Sudan halkına karşı suç işleyenler cezasını çekene kadar bize rahat yok." ifadesini kullandı.
Afrika Birliği Sudan Özel Temsilcisi ve arabulucu Muhammed Hasan Lebat, Sudan için tarihi bir güne tanıklık ettiklerini belirtti.
Muhalefet adına konuşan Sudan Kongre Partisi lideri Ömer ed-Digair, anayasal bildirinin "fakir, evsiz ve yerlerinden edilmişlere hediye" olduğunu belirttiği konuşmasını güçlükle tamamladı.
Etiyopya'nın Sudan Temsilcisi Mahmut Dirir, Sudan'ın adının "terörü destekleyen devletler listesi"nden çıkartılması başta olmak üzere her türlü konuda desteğe hazır olduklarını bildirdi.
Resmi imza töreni 17 Ağustos'ta
Müzakere heyeti kaynaklarından edinilen bilgiye göre, anayasal bildiri için resmi imza töreni 17 Ağustos'ta yapılacak. Törene bölge ülkelerinin yanı sıra Afrika ve Orta Doğu'dan çok sayıda liderin katılması bekleniyor.
Törenden bir gün sonra AGK lağvedilip, Devlet Başkanlığı Konseyi oluşturulacak. 6 sivil, 5 asker üyeden oluşacak konsey, 19 Ağustos'ta yemin ederek görevine başlayacak.
Yeni konsey tarafından 20 Ağustos'ta atanacak başbakan, ertesi gün konsey ve yargıtay başkanı önünde yemin edecek.
Kabine üyelerinin 28 Ağustos'ta açıklanması, konseyin onayının ardından 31 Ağustos'ta da yemin ederek çalışmalarına başlaması bekleniyor.
1 Eylül'de Devlet Başkanlığı Konseyi ile kabinenin ilk toplantısını yapması öngörülüyor.
Geçiş döneminin en önemli gündem maddeleri
Barışın sağlanması, eski rejimin sembol isimlerinin yargılanması, yasal reformlar yapılması, devlet kurumlarının, yargı ve ordunun yeniden yapılandırılması ve ekonomik durumun iyileştirilmesi geçiş döneminin en önemli gündem maddeleri arasında yer alıyor.
Ordu karargahı önünde sivil hükümete geçilmesi talebiyle demokrasi nöbeti tutan sivillere yönelik 3 Haziran'da gerçekleştirilen ve 100'ün üzerinde eylemcinin hayatını kaybettiği olaylarla ilgili bağımsız soruşturma komisyonu kurulacak.
3 yıl 3 ay sürecek geçiş döneminde konseye 21 ay asker, 18 ay bir sivil başkanlık edecek.
Geçiş döneminin ardından seçimlere gidilecek ve asker yönetimi tamamen sivillere devredecek.
Başbakanı ÖDBG belirleyecek
Ülke, geçici devlet başkanlığı konseyi, hükümet ve parlamento tarafından yönetilecek. Devleti temsil makamı olan konseyin sınırlı yürütme yetkileri bulunacak. Devlet idaresinde yürütmeyi kabine üstlenecek.
Başbakan tarafından atanacak ve konseyin yetkilendireceği bakanlar kurulu 20 kişi olacak. Başbakanı, ÖDBG belirleyecek ancak konseyin onayı alınacak. Yasaları çıkarmak, hükümeti denetlemek, anlaşmaları imzalamak ve savaş ilanı parlamentonun görevleri arasında yer alacak.
Devlet Başkanlığı Konseyi, başbakan ve bakanlar kurulunun belirlenmesinin ardından üç ayda parlamento oluşturulacak.
Meclisin yüzde 67'si ÖDBG üyelerinden oluşacak, 300 sandalyeli Mecliste boş koltuklar ise devrime katılıp, 1 Ocak'taki Özgürlük ve Değişim Bildirgesi'ne imza atmayan, eski rejimle bağlantılı olmayan gruplara tahsis edilecek.
Polis teşkilatı, kabineye bağlı çalışacak
İdari yapıda da değişikliklere gidilebilecek. Halihazırda 18 eyaletin bulunduğu, bölgesel hükümet sisteminin işlediği yönetim yapısından il yönetimine geçilebilecek.
Barış, sınır, seçim, anayasa, kadın, adalet ve toplum, yolsuzlukla mücadele ve insan hakları gibi 11 bağımsız komisyon kurulacak.
Göstericileri öldürmekle suçlanan AGK Başkan Yardımcısı Dakalu liderliğindeki "Hızlı Destek Kuvvetleri" adlı milis gücü, konseyin denetiminde orduya bağlı olacak.
Yeni adıyla "Genel İstihbarat" birimi, geçiş konseyi ve yürütmenin başı bakanlar kuruluna tabi olurken, polis teşkilatı ise kabineye bağlı çalışacak.
Savunma ve İçişleri bakanları, konseyin askeri kanadınca seçilecek.
Çifte vatandaşlığı bulunanlar, devlet başkanlığı konseyi üyesi olamayacak ancak kabinede görev alabilecek.
Sokaklarda kutlamalar yapıldı
Aylardır süren siyasi krizin ardından varılan uzlaşı, Sudan sokaklarında sevinçle karşılandı. İmzaların atıldığı merkezin çevresi başta olmak üzere, başkentin birçok bölgesinde halk bayraklarla sokaklara çıkıp anlaşmayı kutladı.
Ön anlaşma 17 Temmuz'da imzalanmıştı
Eski Cumhurbaşkanı Ömer el-Beşir'in kemer sıkma politikalarına tepkilerin ülke genelinde rejim karşıtlığına dönüşmesi ve 11 Nisan'da askeri darbeyle yönetimin devrilmesi sonucu otorite krizinin yaşandığı Sudan'da aylardır asker ve sivil muhalif koalisyon müzakere yürütüyordu.
Görüşmeler, göstericilere uygulanan şiddet ve güven sorunu nedeniyle zaman zaman kesintiye uğrasa da taraflar, 17 Temmuz'da geçiş yönetiminin detaylarının şekillendiği, demokrasiye geçişte önemli bir adımı oluşturan ön anlaşma niteliğindeki "siyasi bildiriyi" imzalamıştı.
