Kripto para piyasası, binlerce coin ve token’ın yer aldığı, proje ve yatırımcı sayısının her geçen gün arttığı bir alan. İlk kripto para olan Bitcoin, yalnızca eşler arası elektronik nakit transferi için geliştirilmişti. Bitcoin ve Bitcoin borsasının ardından gelen Litecoin gibi kripto paralar da benzer amaçlar için kullanıma sunuldu. Ancak blokzinciri teknolojisi ciddi bir yenilik yarattı. Bu da beraberinde farklı alanların gelişimine olanak tanıdı. Günümüzde DeFi, metaverse gibi çok farklı alanlarda kullanım için geliştirilmiş kripto paralar yatırımcılar tarafından tercih ediliyor. Peki kripto para çeşitleri ve özellikleri neler?
Klasik P2P ödeme kripto paraları
Kripto paraların öncüsü olan Bitcoin’in whitepaper’ı (teknik döküman) incelendiğinde, kuruluş amacının eşler arasında, merkeziyetsiz ve güvenli bir elektronik nakit transferi sistemi olduğu görülür. Bitcoin, blokzinciri altyapısı üzerinde, internete erişimi olan herkesin birbirine dijital varlık transferi yapmasını hedeflemiştir. Bitcoin, bu anlamda P2P (eşler arası) bir elektronik ödeme sistemidir. Bitcoin’in ardından piyasaya çıkan ve aynı ağ yapısına sahip olmasına karşın gelişmiş özellikler sunan Litecoin de, ödeme amaçlı geliştirilmiş bir varlıktır. BTC ve LTC dışında, ödeme amacı ile geliştirilmiş kripto paralar içinde XLM (Stellar) ve XRP (Ripple) da gösterilebilir.
DeFi
DeFi, İngilizcede merkeziyetsiz finans anlamına gelen decentralized finance ifadesinden gelir. DeFi, merkezi borsalara bir alternatif olarak geliştirilmiştir ve Türk lirası, dolar gibi itibari paralarla satın alımdan ziyade, coin’lerin kendi aralarında takas edilebildiği (swap) bir dünya sunar. DeFi’lerde, kripto paraların bir süreliğine kilitlendiği stake sistemi de söz konusudur. DeFi platformlarının her biri, kendi yerel token’larını kullanır. Bu token’lar, likidite havuzu ve stake gibi işlemlerde yatırımcılara ödül olarak verilebilir. DeFi coin’lerin büyük kısmı aynı zamanda Kucoin gibi kripto para borsalarında da listelidir. DeFi platformlarının gelişimlerine ve toplam kilitli varlıkların (TVL) artışına göre, DeFi coin’ler gelişim potansiyeline sahiptir. CAKE, UNI ve JOE gibi coin’ler, DeFi odaklı kripto paralara örnek olarak gösterilebilir.
Metaverse kripto paraları
Blokzinciri üzerinde inşa edilmiş sanal bir evren olarak ifade edilebilen Metaverse son yıllarda en çok gelişim gösteren konseptlerden biri. Blokzinciri temelli olması nedeniyle metaverse, kripto paralarla da yakından ilişkili. Metaverse evrenlerinde çeşitli etkinliklerin düzenlendiği ya da oyunların oynandığı alanlarda, token’lar evren içindeki işlemlerin yapılmasında kullanılıyor. Metaverse coin’ler aynı zamanda web3 cüzdanlarına ya da borsalara transfer edilerek, itibari para çiftlerinde satılabiliyor. Bir metaverse temalı coin’i satın almak için, o evrende yer almak gerekmiyor. Kucoin ve diğer borsalarda listelenen metaverse kripto paraları, uzun vadeli yatırım için spot ve vadeli işlem piyasasında tercih edilebilir. Metaverse temalı coin’ler içinde MANA, SAND ve ENJIN yatırımcıların en çok ilgi gösterdiği coin’ler arasında.
Meme coin’ler
İngilizcede şaka, espri anlamına gelen meme, kripto para ekosisteminde ayrı bir kültürü ifade ediyor. Meme coin’ler, diğer kripto paralar gibi bir blokzinciri üzerinde inşa edilmiş, transfer edilebilen ve bir değer saklama aracı olarak kullanılabilen yapılardır. Bununla birlikte meme coin’ler genellikle sosyal medyada topluluğu güçlü olan yapılardır. Bu yönüyle, diğer kripto paralara göre spekülatif hareketlere açık ve volatil olabilen espri coin’leri içinde, milyarlarca dolar piyasa değerine sahip birçok alternatif var. Dogecoin ve geçtiğimiz yıllarda piyasaya çıkan SHIBA INU, en çok tercih edilen şaka temalı coin’ler içinde yer alıyor.
