İstanbul Sanayi Odası'nın hazırladığı ''Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2018 Araştırması''nda Türkiye Petrol Rafinerileri AŞ (TÜPRAŞ) ilk sırada yer alırken, Ford ikinci, Toyota üçüncü oldu.
"Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2018 Araştırması"nın sonuçları İSO Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan tarafından açıklandı.
TÜPRAŞ, üretimden satışlarda 79 milyar lira 42 milyon lirayla listede ilk sırayı alırken, Ford 31 milyar 63 milyon lirayla ikinci, Toyota ise 23 milyar 608 milyon lirayla üçüncü oldu.
Listede Toyota'yı sırasıyla Oyak-Renault, Tofaş, Arçelik, İskenderun Demir ve Çelik, Ereğli Demir ve Çelik, İçdaş Çelik ve Hyundai Assan takip etti.
- Oyak-Renault yükseldi, Tofaş geriledi
Listede ilk 3 sıra değişmezken, geçen yıl beşinci basamakta yer alan Oyak-Renault, 2018'de dördüncülüğe yükseldi. Tofaş ise dördüncü sıradan beşinciliğe geriledi.
İlk 10 sırada yer alan şirketlerde ciddi bir değişim görülmezken, sadece dördüncü ile beşinci sıradaki şirketler yer değiştirdi.
- Son 14 yılın en yüksek büyümesi
İSO 500'ün üretimden satışları son 14 yılın en yüksek büyümesi oldu ve yüzde 34,5 artışla 878 milyar TL'ye çıktı.
Satışlardaki artışta fiyat yükselişlerinin yanı sıra ihracat gelirlerinde etkili olan döviz kurlarındaki artış rol oynadı. Gerçekleşen büyüme oranı da İSO 500'de son 14 yılın en yüksek büyümesi olarak dikkati çekti.
Önceki yıl yüzde 19 olan üretimden satışlardaki reel büyüme ise 2018'de yüzde 11,8'e geriledi. İSO 500'ün faaliyet karı oranı 1,3 puan iyileşti ve yüzde 9,6'dan yüzde 10,9'a yükseldi.
Araştırmaya göre İSO 500'ün ihracatı 2018'de yüzde 11,3 artışla 71,8 milyar dolar oldu. Böylece İSO 500'ün ihracat artış oranı, yüzde 7 olan Türkiye ve sanayi ihracatı artış oranının üzerinde arttı. Bu performansa bağlı olarak İSO 500'ün Türkiye sanayi ihracatı içindeki payı da yüzde 44,5'e yükseldi.
Şirketlerin FAVÖK büyüklüğü 2018'de yüzde 48 artarak 94,7 milyar TL'den 140,2 milyar TL'ye yükseldi. Böylece firmalar son 6 yılın en yüksek FAVÖK artışını gerçekleştirdi. Vergi öncesi dönem kar ve zarar toplamı yüzde 19,7 artarak 53 milyar TL'den 63,5 milyar TL'ye yükseldi. FAVÖK'te reel olarak yüzde 23 gibi yüksek bir artış sağlanırken, vergi öncesi dönem kar ve zarar toplamı reel olarak 0,5 azaldı.
- Faaliyet karı 107,8 milyar TL oldu
Geçen yıl İSO 500, 107,8 milyar TL'lik faaliyet karı elde etti. Diğer faaliyetlerden olağan gelir ve karlar 270 milyar TL, diğer faaliyetlerden olağan gider ve zararlar ise 214,2 milyar TL olarak gerçekleşti. Bu iki kalem arasındaki fark alındığında 55,8 milyar TL’lik üretim faaliyet dışı net gelir elde edildi. Bunun 31,5 milyar TL'sini net kambiyo karları oluşturdu. Kalan 24,3 milyar TL ise faiz, iştirak, temettü gelirleri gibi pek çok kalemi içerdi.
İSO 500'ün finansman giderlerinin faaliyet karı içindeki payı yüzde 49,8'den yüzde 88,9'a yükseldi. Yılın ikinci yarısındaki faiz oranları artışı ve TL'deki değer kaybına bağlı olarak enflasyondaki artışlar, İSO 500 için olumsuz mali koşullar yarattı.
İSO 500'de faaliyetlerin finansmanında 2017 yılında yüzde 62,9'a kadar yükselen borçların payı, 2018 yılında 4,1 puan daha artarak yüzde 67'ye yükseldi.
Geçen yıla göre artış hızını ikiye katlayarak reel olarak büyüme eğilimini sürdüren mali borçlar, yüzde 35,3 artış göstererek 242,9 milyar TL'den 328,6 milyar TL'ye yükseldi.
- Teknoloji ve Ar-Ge'de yükselme dönemi
Yaratılan katma değer itibarıyla en yüksek payı yüzde 37,5 ile düşük teknoloji yoğunluklu sanayiler alırken, orta-düşük teknoloji yoğunluklu sanayilerin payı 4,9 puan azalarak yüzde 35 oldu. Araştırmada sevindirici gelişme ise orta-yüksek teknoloji yoğunluklu sanayiler grubunun payının yüzde 20,2'den yüzde 22,2'ye yükselmesi oldu.
Yüksek teknoloji yoğunluklu sanayiler grubunun payı yüzde 3,6'dan yüzde 5,3'e, orta yüksek ve yüksek teknoloji yoğunluklu sektörlerdeki firmaların yarattığı katma değer payı ise yüzde 23,8'den yüzde 27,5'e çıktı.
Ar-Ge yapan firma sayısı da 2018'de 276'ya yükseldi. Böylece firma sayısı 2012 yılından bu yana en yüksek seviyeye ulaştı.
İSO 500'ün istihdamı geçen yıl yüzde 2,4 artarken, ödenen maaş ve ücretlerdeki artış da yüzde 20,2 olarak gerçekleşti. İSO 500 içinde yer alan yabancı sermaye paylı kuruluşların sayısı da 2018 yılında 2 adet artarak 117'ye yükseldi.
- En yüksek ihracat 5,7 milyar dolarla Ford'dan
Geçen yıl İSO 500 arasında en fazla ihracat yapan ilk üç kuruluş sırasıyla 5,7 milyar dolarla Ford Otomotiv Sanayi AŞ, 4,3 milyar dolarla Toyota ve 3,4 milyar dolarla Oyak-Renault oldu.
Önceki iki yılda olduğu gibi 2018'de de en fazla ihracat yapan ilk üç kuruluş otomotiv sektörü firmalarından oluştu.
İlk 10 arasında 3 milyar 70 milyon dolarla Tofaş dördüncü, 2 milyar 470 milyon dolarla Tüpraş beşinci, 2 milyar 58 milyon dolarla Arçelik altıncı, bir milyar 994 milyon dolarla Hyundai Assan yedinci sırada yer aldı.
Sekizinci ve dokuzuncu şirketlerin ismi açıklanmazken, önceki yıl 12. sırada bulunan İçdaş Çelik, geçen yıl bir milyar 176 milyon dolar ihracatla 10. basamağa yükseldi.
- En büyük 100 sanayi kuruluşu
| Birinci 500 Büyük Kuruluş Sıra No: | Kuruluşlar | Üretimden Satışlar (Net) (TL) |
|
| 2018 | 2017 | ||
| 1 | 1 | TÜPRAŞ-Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş. | 79.042.478.682 |
| 2 | 2 | Ford Otomotiv Sanayi A.Ş. | 31.062.845.187 |
| 3 | 3 | Toyota Otomotiv Sanayi Türkiye A.Ş. | 23.607.677.900 |
| 4 | 5 | Oyak-Renault Otomobil Fabrikaları A.Ş. | 20.242.372.244 |
| 5 | 4 | TOFAŞ Türk Otomobil Fabrikası A.Ş. | 17.110.648.133 |
| 6 | 6 | Arçelik A.Ş. | 16.551.862.693 |
| 7 | 7 | İskenderun Demir ve Çelik A.Ş. | 15.795.144.102 |
| 8 | 8 | Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları T.A.Ş. | 13.778.194.465 |
| 9 | 9 | İçdaş Çelik Enerji Tersane ve Ulaşım Sanayi A.Ş. | 11.957.290.261 |
| 10 | 10 | Hyundai Assan Otomotiv San. ve Tic. A.Ş. | 11.084.691.000 |
| 11 | 14 | Çolakoğlu Metalurji A.Ş. | 10.469.172.006 |
| 12 | 12 | Mercedes-Benz Türk A.Ş. | 9.159.029.701 |
| 13 | 13 | PETKİM Petrokimya Holding A.Ş. | 7.870.226.417 |
| 14 | 15 | Vestel Elektronik San. ve Tic. A.Ş. | 7.775.357.036 |
| 15 | 20 | Aselsan Elektronik San. ve Tic. A.Ş. | 7.593.473.730 |
| 16 | 16 | İstanbul Altın Rafinerisi A.Ş. | 7.560.563.835 |
| 17 | 17 | BSH Ev Aletleri San. ve Tic. A.Ş. | 7.344.647.258 |
| 18 | 11 | Aygaz A.Ş. | 6.926.502.979 |
| 19 | 22 | Borçelik Çelik San. Tic. A.Ş. | 6.378.613.632 |
| 20 | 19 | Tosçelik Profil ve Sac Endüstrisi A.Ş. | 6.078.515.748 |
| 21 | 23 | Vestel Beyaz Eşya San. ve Tic. A.Ş. | 5.979.397.524 |
| 22 | 28 | TUSAŞ-Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş. | 5.959.686.554 |
| 23 | 24 | KARDEMİR Karabük Demir Çelik San. ve Tic. A.Ş. | 5.545.602.546 |
| 24 | 30 | Er-Bakır Elektrolitik Bakır Mamulleri A.Ş. | 5.449.241.461 |
| 25 | 21 | Unilever San. ve Tic. T.A.Ş. | 5.363.663.644 |
| 26 | 26 | Sarkuysan Elektrolitik Bakır San. ve Tic. A.Ş. | 5.229.367.869 |
| 27 | 32 | Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü | 4.726.437.481 |
| 28 | 27 | Bosch San. ve Tic. A.Ş. | 4.711.859.582 |
| 29 | 36 | Eren Enerji Elektrik Üretim A.Ş. | 4.635.549.539 |
| 30 | 33 | Kroman Çelik Sanayii A.Ş. | 4.602.425.191 |
| 31 | 31 | Milangaz LPG Dağıtım Tic. ve San. A.Ş. | 4.494.305.244 |
| 32 | 38 | Assan Alüminyum San. ve Tic. A.Ş. | 4.436.789.031 |
| 33 | 18 | EÜAŞ Elektrik Üretim A.Ş. Genel Müdürlüğü | 4.421.971.307 |
| 34 | 41 | Baştuğ Metalurji Sanayi A.Ş. | 4.109.118.141 |
| 35 | 35 | Yücel Boru ve Profil Endüstrisi A.Ş. | 3.934.190.335 |
| 36 | 47 | İzmir Demir Çelik Sanayi A.Ş. | 3.932.165.690 |
| 37 | 34 | Eti Gıda San. ve Tic. A.Ş. | 3.929.465.041 |
| 38 | 25 | Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş. | 3.781.396.647 |
| 39 | 45 | Enerjisa Enerji Üretim A.Ş. | 3.773.436.052 |
| 40 | 37 | Philsa Philip Morris Sabancı Sigara ve Tütüncülük San. ve Tic. A.Ş. | 3.746.615.463 |
| 41 | 39 | AKSA Akrilik Kimya Sanayii A.Ş. | 3.664.920.993 |
| 42 | 58 | Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı | 3.555.319.581 |
| 43 | 55 | Diler Demir Çelik Endüstri ve Ticaret A.Ş. | 3.511.486.567 |
| 44 | 43 | Konya Şeker San. ve Tic. A.Ş. | 3.460.111.732 |
| 45 | 51 | Yıldız Entegre Ağaç San. ve Tic. A.Ş. | 3.439.049.615 |
| 46 | 40 | Kastamonu Entegre Ağaç San. ve Tic. A.Ş. | 3.425.341.179 |
| 47 | 49 | Hayat Kimya Sanayi A.Ş. | 3.261.322.261 |
| 48 | 29 | Türk Traktör ve Ziraat Makineleri A.Ş. | 3.258.833.885 |
| 49 | 87 | Otokar Otomotiv ve Savunma Sanayi A.Ş. | 3.231.722.468 |
| 50 | 42 | Coca-Cola İçecek A.Ş. | 3.151.455.645 |
| 51 | 44 | İpragaz A.Ş. | 3.126.973.520 |
| 52 | 62 | Borusan Mannesmann Boru San. ve Tic. A.Ş. | 3.088.430.409 |
| 53 | 50 | Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu | 3.086.092.069 |
| 54 | 61 | Kaptan Demir Çelik Endüstrisi ve Ticaret A.Ş. | 3.049.328.810 |
| 55 | 46 | MMK Metalurji San. Tic. ve Liman İşletmeciliği A.Ş. | 2.846.225.968 |
| 56 | 56 | BRİSA Bridgestone Sabancı Lastik San. ve Tic. A.Ş. | 2.825.524.384 |
| 57 | 59 | Modern Karton San. ve Tic. A.Ş. | 2.747.902.702 |
| 58 | 54 | SÜTAŞ Süt Ürünleri A.Ş. | 2.744.563.693 |
| 59 | 52 | Banvit Bandırma Vitaminli Yem Sanayi A.Ş. | 2.705.774.618 |
| 60 | 71 | İçdaş Elektrik Enerjisi Üretim ve Yatırım A.Ş. | 2.655.884.732 |
| 61 | 79 | BMC Otomotiv San. ve Tic. A.Ş. | 2.621.379.755 |
| 62 | 72 | ASAŞ Alüminyum San. ve Tic. A.Ş. | 2.613.978.763 |
| 63 | 69 | Et ve Süt Kurumu Genel Müdürlüğü | 2.589.230.974 |
| 64 | 66 | Yazıcı Demir Çelik Sanayi ve Turizm Ticaret A.Ş. | 2.574.448.426 |
| 65 | 48 | Nadir Metal Rafineri San. ve Tic. A.Ş. | 2.551.371.762 |
| 66 | 60 | Honda Türkiye A.Ş. | 2.517.851.766 |
| 67 | 70 | Erdemir Çelik Servis Merkezi San. ve Tic. A.Ş. | 2.495.393.724 |
| 68 | 74 | Yeşilyurt Demir Çelik Endüstrisi ve Liman İşletmeleri Ltd. Şti. | 2.488.486.631 |
| 69 | 84 | MAN Türkiye A.Ş. | 2.460.980.013 |
| 70 | 63 | Toros Tarım San. ve Tic. A.Ş. | 2.454.573.523 |
| 71 | 77 | Soda Sanayii A.Ş. | 2.453.505.908 |
| 72 | - | Tosyalı Toyo Çelik A.Ş. | 2.410.861.636 |
| 73 | 83 | Bosch Termoteknik Isıtma ve Klima San. Tic. A.Ş. | 2.319.517.463 |
| 74 | - | Posco Assan TST Çelik Sanayi A.Ş. | 2.233.946.388 |
| 75 | 80 | Koç Metalurji A.Ş. | 2.228.840.893 |
| 76 | 73 | Namet Gıda San. ve Tic. A.Ş. | 2.204.440.566 |
| 77 | 78 | Sasa Polyester Sanayi A.Ş. | 2.201.963.427 |
| 78 | 86 | Ekinciler Demir ve Çelik Sanayi A.Ş. | 2.194.566.417 |
| 79 | - | - | - |
| 80 | 85 | Gülsan Sentetik Dokuma San. ve Tic. A.Ş. | 2.124.911.788 |
| 81 | 90 | Tatmetal Çelik San. ve Tic. A.Ş. | 2.123.265.414 |
| 82 | 92 | JTI Tütün Ürünleri Sanayi A.Ş. | 2.098.660.667 |
| 83 | 96 | Köksan Pet ve Plastik Ambalaj San. ve Tic. A.Ş. | 2.046.677.054 |
| 84 | - | Kazan Soda Elektrik Üretim A.Ş. | 2.037.909.076 |
| 85 | 75 | ROKETSAN Roket San. ve Tic. A.Ş. | 2.007.211.188 |
| 86 | 67 | Şenpiliç Gıda Sanayi A.Ş. | 2.006.629.676 |
| 87 | 88 | Goodyear Lastikleri T.A.Ş. | 1.996.534.236 |
| 88 | 145 | Atakaş Çelik San. ve Tic. A.Ş. | 1.934.228.514 |
| 89 | 114 | Asil Çelik San. ve Tic. A.Ş. | 1.925.505.086 |
| 90 | 110 | Atlas Enerji Üretim A.Ş. | 1.901.792.760 |
| 91 | 65 | Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü | 1.884.139.039 |
| 92 | 139 | Bunge Gıda San. ve Tic. A.Ş. | 1.881.215.372 |
| 93 | 53 | Abalıoğlu Yem-Soya ve Tekstil Sanayi A.Ş. | 1.873.759.938 |
| 94 | 121 | Indorama Ventures Corlu Pet Sanayi A.Ş. | 1.873.034.511 |
| 95 | 81 | C.P. Standart Gıda San. ve Tic. A.Ş. | 1.847.757.669 |
| 96 | 76 | Sanko Tekstil İşletmeleri San. ve Tic. A.Ş. | 1.847.105.086 |
| 97 | 134 | Abdi İbrahim İlaç San. ve Tic. A.Ş. | 1.835.011.236 |
| 98 | 95 | Petlas Lastik San. ve Tic. A.Ş. | 1.834.118.094 |
| 99 | 94 | Autoliv Cankor Otomotiv Emniyet Sistemleri San. ve Tic. A.Ş. | 1.784.785.842 |
| 100 | 105 | Kipaş Mensucat İşletmeleri A.Ş. | 1.778.818.919 |
