Kamu Denetçiliği Kurumu (KDK), son dönemde bazı zincir marketlerde plastik poşet satılmaması ve yalnızca daha pahalı alternatiflerin sunulmasına ilişkin önemli bir karara imza attı. Vatandaşlardan gelen bir başvuru üzerine yapılan inceleme sonucunda, marketlerin sadece kâğıt ve bez çanta satışı yapmasının hem mevzuata aykırı olduğu hem de vatandaş üzerinde ekonomik külfet oluşturduğu belirlendi.
KDK, bu uygulamaların denetlenmesi ve mevzuata aykırı hareket eden zincir marketlere gerekli yaptırımların uygulanması için Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'na tavsiye kararı gönderdi. Bu karar, hem çevre hassasiyetlerini gözeten hem de vatandaşın ekonomik haklarını koruyan bir adım olarak değerlendiriliyor.
KDK’ye Yapılan Başvuru Zincirleme Süreci Başlattı
Olayın başlangıcında, zincir bir marketten alışveriş yapan bir vatandaş, kasiyerden plastik poşet talep etti. Ancak karşılığında yalnızca kâğıt ve bez çanta seçeneklerinin sunulduğu bildirildi. Vatandaş, bu durumun Plastik Poşetlerin Ücretlendirilmesine İlişkin Usul ve Esaslar kapsamında yer alan “satış noktalarının yükümlülükleri” başlıklı 8. maddeye aykırı olduğunu belirterek, Kamu Denetçiliği Kurumu'na resmi şikâyette bulundu.
Başvuruda, marketlerin yalnızca pahalı alternatifleri dayatmasının tüketicinin seçim hakkını elinden aldığı ve mevzuat çerçevesinde gerekli işlemlerin yapılması gerektiği ifade edildi. KDK, bu başvuru üzerine başlattığı inceleme sonucunda, vatandaşın şikayetinde haklı olduğuna hükmetti.
KDK: Mevzuata Aykırı Uygulama Hukuka Uymuyor
KDK tarafından yapılan değerlendirmede, zincir marketlerin uygulamasının hem yasal düzenlemelere hem de tüketici haklarına aykırı olduğu açıkça ifade edildi. Mevcut mevzuata göre, plastik poşetlerin ücretlendirilerek sunulması esastır. Ancak bu durum, daha pahalı olan çanta türlerinin tek seçenek olarak sunulması anlamına gelmez.
Kurum kararında, ilgili düzenlemelerin amacının çevre bilinci oluşturmak olduğu, ancak tüketiciye tek seçenek sunulmasının bu amacı saptırdığı ifade edildi. Plastik poşetin belirli bir ücret karşılığında sunulması gerekirken, yalnızca kâğıt torba satışı ile vatandaşın çevreci tercihler yapmasının değil, mecburen pahalı alternatife yönelmesinin sağlandığı belirtildi.
Tüketici Hakları ve Milli Ekonomi Dengesi Gözetilmeli
Kararda, zincir marketlerin bu uygulamasının yalnızca çevre koruma amacı taşımadığı, aynı zamanda tüketici haklarının ve ekonomik denge gözetiminin ihlal edildiği açıkça ifade edildi. Plastik poşetin tamamen kaldırılması, çevre bilinci oluşturmak yerine, vatandaşın cebine yük bindiren bir zorlamaya dönüştü.
