Türkiye’de her yıl çöpe giden gıda miktarı 23 milyon tonu buluyor. Cumhurbaşkanlığı Tarım ve Gıda Politikaları Kurulu, bu vahim tabloyu tersine çevirmek için harekete geçti. Kurul, “Milli Uyanış Hamlesi” adını verdiği israfla mücadele planını Cumhurbaşkanı’na sunmaya hazırlanıyor.
Dünya İsrafta Rekor Kırıyor
Türkiye İsrafı Önleme Vakfı’nın (TİSVA) 2025 Yılı İsraf Raporu’na göre, dünyada üretilen gıdaların üçte biri kayboluyor veya çöpe gidiyor. Bu durum, her yıl küresel ekonomiye yaklaşık 1 trilyon dolara mal oluyor.
Birleşmiş Milletler verileri, 2024’te 74 ülkede 343 milyon insanın akut gıda güvensizliği yaşadığını, her gün 25 binden fazla çocuğun açlık ve yetersiz beslenme nedeniyle hayatını kaybettiğini ortaya koyuyor.
BM Çevre Programı’na göre, dünya genelinde her yıl 1,5 milyar ton gıda çöpe gidiyor; bu da her 5 tabaktan 1’inin yenmeden atılması anlamına geliyor. Öte yandan, 783 milyon kişi açlık çekerken, 1 milyardan fazla insan obez veya aşırı kilolu durumda.
Türkiye’de Kişi Başına 102 Kilo Gıda Çöp Oluyor
TİSVA verilerine göre, Türkiye’de yılda kişi başına ortalama 102 kilogram gıda çöpe gidiyor. Bunun en büyük kısmını meyve ve sebzeler oluşturuyor. Hasat, depolama ve tedarik zincirindeki planlama hataları israfı artırıyor.
Ülkede her yıl 12 milyon ekmek çöpe gidiyor. Bu, yılda 4 milyar 380 milyon ekmeğe denk geliyor. Uzmanlara göre, israf yüzde 5 azaltılırsa on milyarlarca lira tasarruf sağlanabilir ve 900 bin ailenin yıllık geçim gideri karşılanabilir.
“Rakamlar Gerçeğin Yarısı Bile Olmayabilir”
Cumhurbaşkanlığı Tarım ve Gıda Politikaları Kurulu Üyesi Ramazan Bingöl, resmi rakamların gerçeğin altında olduğunu belirterek, “23 milyon ton deniyor ama en az iki katı olduğunu düşünüyorum. Açık büfelerde kişi başına 150 gram yemek çöpe gidiyor” dedi.
Bingöl, yalnızca soğutma eksikliği nedeniyle milyarlarca liralık şarküteri ürününün çöpe gittiğini vurguladı. Ayrıca, insan için üretilmiş yiyeceklerin hayvanlara verilmesinin hem hayvan sağlığını hem ekolojik dengeyi bozduğunu ifade etti.
Açık Büfe ve Serpme Kahvaltı Masada
Bingöl, açık büfe ve serpme kahvaltı uygulamalarının israftaki rolünün değerlendirildiğini söyledi:
“Türkiye’de toplumun yüzde 100’ü israf konusunda hemfikir. Ama yıllardır raporlar hazırlanmış, kimse harekete geçmemiş. Şimdi milli bir uyanış gerekiyor. Gıda artık bir milli güvenlik meselesidir.”
