Türkiye, bir kez daha küresel diplomaside önemli bir rol üstleniyor. Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski ile Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Ankara’da yaptığı görüşmenin ardından, Ukrayna barış heyeti İstanbul’daki görüşmelere katılmak üzere yola çıktı. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ise toplantılara katılmayıp, yerine danışmanı Vladimir Medinskiy başkanlığındaki heyeti gönderdi.
Ukraynalı diplomatik kaynakların aktardığı bilgiye göre, Türkiye'den ayrılan Zelenski, yarın Avrupa Siyasi Topluluğu Altıncı Zirvesi'nin yapılacağı Arnavutluk'un başkenti Tiran'da olacak.
Dışişleri Bakanı Sözcüsü Öncü Keçeli yaptığı açıklamada, “Bakan Fidan, Rusya Devlet Başkanı Putin'in Müşaviri Vladimir Medinskiy başkanlığındaki heyet ile Cumhurbaşkanlığı Dolmabahçe Çalışma Ofisi'nde bu akşam görüşecek” ifadesiyle görüşmeler başladı. Cumhurbaşkanı Erdoğan ile görüşmesinin ardından Zelenski açıklamada bulundu.
Zelenski, İstanbul'a heyet göndereceklerini belirterek; "Ateşkes için heyetimizi İstanbul'a yolladık. Müzakerelerde yapıcı olacağız. Heyetimiz yarın İstanbul'a gidecek. Rus heyetinde karar alıcılar yok. Türk temsilcilerle de görüşeceğiz. Putin'e 'geliyoruz' dedim ve geldim. Direkt görüşmeler için hazırım.
ABD Başkanı Trump ve Cumhurbaşkanı Erdoğan'a saygımızdan ötürü, İstanbul'daki barış müzakerelerine heyet yollamaya karar verdik. Rusya tarafı ciddiyetsiz tavrını sürdürüyor. Ateşkesten yana değiller.
Bu müzakereler kolay şeyler değil, hangi formatın olacağını görüşmek için Rusya ile görüşmek zor. Rusya medya üzerinden Putin'in direkt görüşmeye hazır olduğunu ifade ettiler. Ben de hemen buna yanıt verdim. Kendisi 15 Mayıs dedim, ben de hemen geldim ancak kendisi gelmedi. Rus heyetinde karar alıcılar yok. Bütün taraflar müzakere şartlarını yenilemeliler. Koşulsuz ve ön koşulsuz ateşkes olmalı." ifadelerini kullandı.
Zelenski "İstanbul'daki müzakereler boşa çıkarsa Ukrayna ne yapacak?" sorusuna şu cevabı verdi; "Hepimiz anlıyoruz ki adil bir barış olmalıdır, Ukrayna'nın güvenliği BM'ye uygun olmalı, toprak bütünlüğümüz desteklenmeli. Heyet seviyesinin önemi şu aşamada olmaz, hepimiz sonuca ulaşmak istiyorsak. Rusya bir şey yapmalıydı, ancak bu adımlar atılmıyorsa savaşı bitirmek istemiyor. Bu da demek oluyor ki Rusya üzerindeki siyasi, ekonomik ve diğer seviyelerdeki baskının artması gerekiyor. Daha kapsamlı yaptırımlar bekliyoruz. Son haftalarda ABD tarafından dahi çok çalışıldı, yaptırım paketi görüşüldü. Rusya şu anda bu savaşı bitirmek istemediğini gösteriyor"
Öte yandan Kremlin'den gelen ilk açıklamada "Rus heyeti şu anda İstanbul'da Ukrayna heyetini bekliyor, Ukraynalılar ortada yok. İstanbul'da görüşmelerin nasıl geçeceğini bilmiyoruz, Putin'in ziyaretine ilişkin hazırlık yok" ifadelerine yer verildi.
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan Antalya'daki NATO zirvesinde yöneltilen " İstanbul'daki barış görüşmelerine dair son durum nedir?" sorusuna şu cevabı verdi; "Her iki tarafta prensipte ateşkese hazır olduklarını açıklamış durumda, ancak istekleri farklı. Biz de tam bu nedenle müzakerenin ihtiyaç duyulan bir alan olduğunu düşünüyoruz. Bunun için ABD Özel Temsilcisi arabuluculuğunda başlayan Ukrayna-Rusya müzakereleri belli bir aşamaya gelmiş durumda. Amacımız barışa ulaşmak olduğunda her iki tarafında belli tavizler vererek ortak noktada buluşulmalı. Ankara, Antalya ve İstanbul'da yürütülen yoğun bir diplomasi trafiği var"
Kremlin'den Rusya ile Ukrayna arasındaki barış görüşmelerini sekteye uğratabilecek açıklamalar geldi. Rusya, Türkiye'de gerçekleştirilmesi beklenen görüşmeler öncesinde Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski'ye "soytarı" ve "ezik" ifadelerini kullandı.
Zelenski'nin Rus heyetini "adeta bir aldatmaca" sözleriyle tarif etmesinin ardından konuşan Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova, "Aldatmaca kelimesini kim söylüyor? Bir soytarı mı? Bir ezik mi? Hiçbir şekilde hiçbir eğitimi olmayan biri..." ifadelerini kullandı.
Lavrov da barış görüşmelerine katılan Rus heyetini eleştiren Zelenski'ye "Zavallı adam" ifadelerini kullandı.
Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in İstanbul'daki müzakerelere katılma ihtimalinin bulunmadığını belirtti.
CNN'e açıklamada bulunanan Putin'in İstanbul'da Ukrayna ile gerçekleşmesi beklenen müzakerelere katılma ihtimalinin bulunup bulunmadığına yönelik soruyu Peskov, "Hayır" şeklinde cevap verdi.
Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova müzakerelerin, Türk tarafının girişimiyle günün ikinci yarısına ertelendiğini belirterek Rus heyetinin, İstanbul'a ulaştığı ve müzakerelerin öğleden sonra yapılmasının beklendiği açıklanmıştı. Putin, dün, Türkiye'nin ev sahipliğinde İstanbul'da Ukrayna ile yapılacak müzakerelerde Rusya'yı temsil edecek isimleri onaylamıştı. Rus heyetine Putin'in Müşaviri Vladimir Medinskiy başkanlık edecek.
Heyette, Dışişleri Bakan Yardımcısı Mihail Galuzin, Genelkurmay Başkanlığı Ana Müdürlüğü Başkanı İgor Kostyukov ve Savunma Bakan Yardımcısı Aleksandr Fomin yer alacak. Heyetteki uzmanlar listesinde ise Rusya Genelkurmay Başkanlığı Bilgi Dairesi Başkan Yardımcısı Aleksandr Zorin ve Devlet Başkanlığı İnsani Devlet Politikası Dairesi Başkan Yardımcısı Yevgeniya Podobreyevskaya'nın yanı sıra Dışişleri Bakanlığı Bağımsız Devletler Topluluğu İkinci Dairesi Müdürü Aleksandr Polişçyuk ile Savunma Bakanlığı Uluslararası Askeri İşbirliği Ana Müdürlüğü Başkan Yardımcısı Vladimir Şevtsov bulunuyor.
Medinskiy, 2022'deki görüşmelerde de Rus heyetine başkanlık yapmıştı.
Rusya'nın Ukrayna'ya 24 Şubat 2022'de başlayan saldırısıyla patlak veren savaşta Ukrayna'nın Donetsk, Luhansk, Herson ve Zaporijya bölgeleri ilhak edildi. Kırım'ın 2014'te Rusya tarafından ilhakıyla Ukrayna, topraklarının yaklaşık beşte birinde kontrolü kaybetti. ABD ve Avrupa ülkeleri, Ukrayna'ya geniş ekonomik ve askeri yardımlarda bulunurken geniş bir alanı ilhak eden Rusya'ya ağır yaptırımlar uyguladı.
Belarus'taki görüşmelerin ardından Rusya ve Ukrayna Dışişleri Bakanları, 10 Mart 2022'de Antalya Diplomasi Forumu'nda bir araya gelerek Türkiye, tarafları 29 Mart 2022'de de İstanbul'da buluşturdu. İstanbul müzakerelerinde tarafların sağladığı uzlaşma, Buça şehrinde sivillerin öldürüldüğü yönündeki suçlamalarla İngiltere ve ABD'nin anlaşmaya karşı çıktığı öne sürüldü.
Savaşın şiddetlenmesine karşın barış için çabalarını sürdüren Türkiye, Birleşmiş Milletlerin (BM) desteğiyle tarafları aynı yıl yeniden bir araya getirerek dünyada geniş yankı uyandıran Karadeniz Tahıl Girişimi Anlaşması'nın imzalanmasını sağladı.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, 11 Mayıs'ta, 3 yıl önce kesilen doğrudan müzakerelerin ön koşulsuz olarak 15 Mayıs'ta İstanbul'da yeniden başlatılması önerisini gündeme getirerek Cumhurbaşkanı Erdoğan'dan ev sahipliği yapmasını talep etti. Ukrayna yönetimi buna olumlu yanıt verirken, uluslararası toplum da İstanbul barış görüşmeleri gündemini memnuniyetle karşıladı.
