Yeni Anayasa Bilim Kurulu'nun hazırladığı Anayasa Taslağı, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a sunuldu.

Yeni Anayasa Bilim Kurulu'nun Başkanı Prof. Yavuz Atar, hasırlanan taslakla ilgili Hürriyet gazetesi yazarı Abdulkadir Selvi'ye açıklamalarda bulundu.

Atar'ın açıklamalarından öne çıkan bölümler şöyle:

- Yeni Anayasa’da hükümet sisteminin adı açıkça “başkanlık sistemi” olarak düzenleniyor. “İyileştirilmiş Cumhurbaşkanlığı, iyileştirilmiş başkanlık veya iyileştirilmiş parlamenter sistem” gibi adlandırma ve nitelendirmeler literatürde yer almıyor, ayrıca bilimsel olarak da yanlıştır.

- Yeni Anayasa Taslağı’nda yasama, yürütme ve yargı organları ve fonksiyonları bakımından “denge ve denetleme sistemi” yeniden kurgulanıyor. Daha doğru şekilde Türk Tipi Başkanlık Sistemi olarak adlandırılabilecek bu modelin temel felsefesi yasama, yürütme ve yargının sorunsuz olarak işleyebilmesi ve ciddi çatışma ve tıkanmaların ortaya çıkmasının engellenmesidir. Bununla birlikte, Yeni Anayasa Taslağı’nda denge ve denetim mekanizmalarında Meclis’i güçlendiren ve sistemdeki ağırlığını arttıran bir yaklaşım benimsenmiştir.

- Yeni düzenlemede, parlamenter sistemlerin bir unsuru olan “güvenoyu” sistemi yer almıyor. Çünkü başkanlık sisteminde “başkan” doğrudan halk tarafından seçilmekte ve güveni halktan almaktadır. Halkın seçtiği bir organ, başka bir organdan güvenoyu almaz. Bununla birlikte, başkanın atadığı başkan yardımcıları ve bakanların, belli şartlar çerçevesinde Meclis tarafından görevden alınabilmesinin yolu açılıyor. Böylece başkan yardımcıları ve bakanlar hem başkana, hem de bir anlamda Meclis’e karşı da sorumlu olacaklardır. Bu düzenleme açıkça Meclis’i güçlendirici niteliktedir. 

- Bazı başkanlık sistemlerinde bakanların Başkan tarafından atanmasından sonra parlamentonun onayı aranmaktadır, bazılarında ise parlamentolara bakanları görevden alma yetkisi verilebilmektedir. AK Parti Yeni Anayasa Taslağı’nda bu ikinci model benimsenmiştir. Bu uygulama sözü edilen bakanlıklarla sınırlı olmayıp, başkan yardımcıları ve bakanların tümü için geçerli olacaktır. Sonuç olarak başkan yardımcıları ve bakanlar yine başkan tarafından atanacak, ancak yeni sistemde Meclis bunları görevden alabilecektir.

- Başkan yardımcıları ve bakanların görevden alınabilmesi için Mecliste salt çoğunlukla önerge verilebilecek, ancak bu önergelerin kabulü için beşte üç oy çoğunluğu aranacaktır.

- Yeni sistemde mevcuttaki yazılı soruya ilaveten sözlü soru sistemi de kabul ediliyor. Cumhurbaşkanlığı sisteminin 3 yıllık uygulamasında eski parlamenter sistem alışkanlıklarının da etkisiyle, milletvekilleri ile bakanların daha yoğun bir temas içinde bulunması bir ihtiyaç olarak dile getirilmektedir. Bu beklenti göz önünde tutularak Meclis ile bakanlıklar arasındaki ilişkilerin güçlendirilmesi ve Meclisin yürütmeyi denetleme kapasitesinin artırılması amacıyla bakanların Meclis’e giderek soruları sözlü olarak cevaplandırmasına imkân tanınmaktadır.

- Cumhuriyet’in, yani devletin nitelikleri korunuyor. Ayrıca “adalet” ilkesinin de devletin temel niteliklerine eklenmesi, kuvvetler ayrılığı prensibine anayasa metninde yer verilmesi düşünülüyor.

- Başlangıç tümüyle yeniden yazıldı, darbeleri meşrulaştıran eski metinler yerine, milli irade, hukukun üstünlüğü, insan hakları ve milletin müşterek değerlerine vurgu yapılıyor. Anayasayı kabul ve ilan eden iradenin “Türk Milleti” olduğu özellikle belirtiliyor.

- Yeni Anayasa Taslağı’nda vatandaşların (seçmenlerin) belli sayıda imzayla hem kanun hem de anayasa değişikliği teklifi verebilmesi öngörülüyor.

- Yeni Anayasa Taslağı’nın nihai değerlendirmeye göre 120-130 madde arasında olması bekleniyor. Süreç Cumhurbaşkanı’nın, siyasetin planlamasına göre yürüyecek.
.