Yaz geldi. Domatesler lezzetleniyor. Domates deyince akla hemen yaz sofralarının vazgeçilmesi menemen geliyor.
Menemen kahvaltı sofralarının baştacı olduğu gibi her öğün de afiyetle yenebiliyor.
Peki menemen nasıl doğdu? İlk menemeni kimler yaptı?
Ünlü gezgin ve yemek yazarı Mehmet Yaşin, bu konuda çok araştırma yapmış. Sözcü'deki yazısında "Hakkında bildiğim tek gerçek Menemen'in 18. yüzyıl ortalarına doğru sofralarda görüldüğüdür" diyor.
Bu döneme kadar domatesin Avrupa'da süs bitkisi olarak yetiştirildiğini, kırmızı renginin zehir içerdiğinden korkularak uzun süre yenmediğini vurguluyor.
Mehmet Yaşin şöyle diyor yazısında:
"Kimileri bu lezzetli yemeğin bir bağcı yemeği olduğunu, Güney Fransa ve İtalya'da doğduğunu öne sürer. Ormada göre bağ işçileri çevredeki tarlalardan topladıkları domates ve biberleri yine köylülerden satın aldıkları yumurtalarla karıştırıp bu çok lezzetli ve doyurucu yemeği icat etmişlerdir."
Yaşin, Menemen'in Türkiye hikayesini de şöyle anlatıyor:
"Bu yemeğe kimileri menemen, kimileri de melemen der. Türk Dil Kurulu imla klavuzu doğru yazımın Menemen olduğunu belirtir.
Araştırmacı Oktay Özengin, bu yemeğin ilk yapıldığı yerin İzmir'in meşhur Menemen ilçesi olduğunu söyler. Buna kanıt olarak da Türkiye'de ilk domates yetiştirilen yerlerden birinin Menemen ilçesi olmasını gösterir.
Türkiye'de ilk domates tarımı 1900'lü yılların başında Adana bölgesinde yapılmıştır. Ticaret ve Zahire Borsası kayıtlarına bakarsak 1920'li yıllarda domatesin İzmir ve çevresinde yetiştirilmeye başlandığını söylemek mümkündür. Bu tarihlere bakılırsa Menemen'in bazılarının iddia ettiği gibi Osmanlı'dan kalma bir yemek olmadığını görürüz."
Ve Menemen'in Türk mutafına girişi... Bunu da şu şekile anlatıyor Yaşin:
"Cumhuriyet'in ilk yıllarında Menemen ekonomisi büyük ölçüde tarıma dayalıydı. Özellikle zorunlu göçe tabi tutular Rumlardan kalan verimli ve boş araziler mübadele ile Menemen'e göç etmiş Türklere paylaştırılmıştı. Bunların başında Girit Türkleri gelmekteydi. Giritli göçmenlerle komşu olan Menemenliler, yavaş yavaş Girit mutfağı ile tanıştılar.
Giritli Türkler, yemeklerinde çoğunlukla ovalardan, dağlardan topladıkları otları kullanmaktaydılar. Bu otlardan bazıları Sinavri, Radika, Arapsaçı, Gelincik, Ebegümeci, Şevketi Bostan, Beyaz Diken ve Hardal otlarıydı. Bu otları suda haşladıktan sonra üstlerine sarımsaklı zeytinyağı sosu dökerek yerlerdi. Ya da haşlanmış otların üstüne yumurta kırarlardı.
Zaman içinde Menemenliler de ot toplayıp aynı yemekleri yapmaya başladılar.
Ot yemeklerini Menemenlilere öğreten Giritli Türkler, Menemenlilerden etli domates yemeğini öğrendiler. Bu yemek bolca domates, biraz patates ve etle yapılan bir güveçti aslında. Giritli Türkler bu yemeğin malzemelerini değiştirerek, etin yerine yumurta, patatesin yerine de soğan koyarak Yumurtalı Domates'i yarattılar.
Zamanla bu yemek ilçenin en sevilen yemeği oldu. Ünü giderek önce çevre illere, sonra da tüm Türkiye'ye yayıldı. Yumurtalı domates artık Menemen yemeği olarak anılmaya başladı. Hem ucuz, hem kolay, hem de çok lezzetli olan yemek kendine her sofrada yer buldu."
Menemeni o gün bugün büyük bir iştahla tüketiyoruz
En güzel Menemen nasıl yapılır?
Menemen kolay yapılabilen bir yemektir aslında. Herkes kendine göre içine bir şeyler daha katarak lezzet katabilir.
"En güzel menemen" herkese göre değişebilir. Kimi soğanlı sever, kimi soğansız. Kimi acı sever kimi acısız.
Bizim size vereceğimiz menemen tarifi ise şöyle:
Önce tavada yağı (Zevkinize göre tere yağı ya da zeytin yağı) kızdırın. Sonra yeşil biberleri (Zevkinize göre acı veya tatlı) biraz kavurun. Ardından yaptığınız miktara göre bir kaç diş sarımsak ve biraz da domates-biber karışık salçalardan ekleyip, kavurmaya devam edin. Ardından doğradığınız domatesleri ekleyin. Tuzunu ve kara biberi ihmal etmeyin. Bir süre pişirdikten sonra domateslerin erimeye yüz tuttuğu anda yumurtaları kırıp iyice karıştırın. Piştikten sonra buyurun size nefis menemen. Afiyet olsun.
