Tarihin en önemli şehirlerinden biri olan İstanbul, semt ve sokak isimleriyle köklü bir geçmişin izlerini taşıyor. Roma, Bizans ve Osmanlı İmparatorluklarına başkentlik yapan şehir, bugün hâlâ semt adlarıyla tarih meraklılarına farklı hikayeler sunuyor. Tarihçi Zafer Bilgi’ye göre, İstanbul’un semt isimleri tarihin gizemli kapılarını aralıyor.
İstanbul’un her bir semti, geçmişten bir parça taşıyor. Taksim, Osmanlı döneminde suyun şehre dağıtıldığı maksem bölgesinden adını alırken, Nişantaşı, ormanlık alandaki nişan taşlarına dayanıyor. Fatih semti, İstanbul’u fetheden Fatih Sultan Mehmet’i onurlandırmak için bu adı alırken, Topkapı, fetih sırasında kullanılan büyük şahi toplarının yerleştirildiği kapıyla tarihe geçti.
Zafer Bilgi, semt isimlerinin anlamlarının, geçmişin izlerini bugüne taşıdığını vurguluyor:
“Şehir, semtlerin isimlerinde hâlâ yaşıyor. Sokak ve semt isimlerini inceleyerek tarihe yolculuk yapabilirsiniz. Örneğin, ‘Horhor’ semti, adını horul horul akan sudan alıyor. Taksim ise suyun taksim edildiği yer anlamına geliyor.”
İstanbul’un her köşesi tarih dolu bir hikaye sunuyor. Eminönü, deniz ticaretinin yapıldığı limanın önünde yer aldığı için bu ismi alırken, Unkapanı, un ticaretinin merkezi olan kapanlardan adını aldı. Tahtakale, bir kalenin altında olduğu için “Taht-ı Kale” olarak anılmış ve zamanla bugünkü haline evrilmiş.
Zeyrek semti ise adını, burada medrese kuran Zeyrek Mehmed Efendi’den alıyor. Edirnekapı, Edirne’den gelen kervanların şehre giriş yaptığı kapı iken, Karagümrük ise kara yoluyla gelen malların gümrüklendiği noktaydı.
Tarihçi Bilgi’ye göre, İstanbul’un semt isimleri birer tarih kitabı gibi:
“Fatih dediğimizde, her seferinde Fatih Sultan Mehmet’i yad etmiş oluyoruz. Gülhane, sarayın gül bahçesinden geliyor. Nişantaşı’nda hala nişan taşlarını görebilirsiniz. Okmeydanı, okların atıldığı meydandır. Bu isimler tarihe açılan bir kapıdır.”
İstanbul’un semt isimleri, tarihi merak edenler için bir rehber niteliğinde. Sokakları adım adım dolaşarak tarihin sesini duymak mümkün. Bilgi, bu konuda şu tavsiyede bulunuyor:
“Biraz semt isimlerine kulak verip tarihe yolculuk yapmak gerekiyor. Asıl tarihe sevdalılar, bu isimlerden okumayı rahatlıkla yapabilir.”
