Diyarbakır’ın Çınar ilçesinde bulunan ve Roma döneminden kalma askeri yerleşim Zerzevan Kalesi’nde yürütülen kazı çalışmalarında önemli bir ilerleme kaydedildi. Tarihi kalenin güney surları gün yüzüne çıkarıldı. Zengin tarihiyle dikkat çeken Zerzevan Kalesi, hem bölge turizmine katkı sağlıyor hem de arkeoloji dünyasında ilgi uyandıran bulgular sunmaya devam ediyor.
UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'nde Yer Alan Zerzevan Kalesi
İlçeye 13 kilometre mesafede bulunan Zerzevan Kalesi, Roma döneminde askeri yerleşim alanı olarak kullanılıyordu. Bugün, hem tarih hem de turizm açısından önemli bir merkez haline gelen kale, dünyadaki son Mithras tapınağını barındırmasıyla da ayrı bir öneme sahip. Mithras dinine ait bu yer altı tapınağı, Hristiyanlık döneminde yasaklanmış ve uzun süre toprak altında kalmıştı. Günümüzde ise kalenin, ziyaretçi akınına uğradığı ve kazı çalışmalarıyla Diyarbakır’ın tarihini yeniden şekillendirdiği biliniyor.
Kazı Çalışmaları ve Güney Surlarının Ortaya Çıkışı
Zerzevan Kalesi’nde 2014 yılından bu yana sürdürülen kazılar, Roma dönemine ait çok sayıda yapıyı gün yüzüne çıkardı. Bu yapılar arasında 12-15 metre yüksekliğinde ve 1200 metre uzunluğundaki surlar, gözetleme ve savunma kuleleri, kiliseler, yer altı kiliseleri, konutlar, tahıl ve silah depoları, kaya mezarları, su kanalları ve sarnıçlar bulunuyor.
Kazı Başkanı Prof. Dr. Aytaç Coşkun, güney surlarının ortaya çıkarıldığını ve burada yürütülen kazıların bölgenin tarihine ışık tuttuğunu belirtti. Coşkun, Mithras kutsal alanının çevresindeki çalışmaların da sürdüğünü ifade ederek, “Surların kalınlığı 2 ila 3, 5 metre, yüksekliği ise 15 metreye ulaşıyor. Şu an toprak altında olan surların tamamını ortaya çıkarmayı ve ardından restorasyon çalışmalarına başlamayı planlıyoruz” dedi.
Roma Döneminden Eşsiz Bulgular
Kazı çalışmalarında bugüne kadar binlerce eser ortaya çıkarıldı. Zerzevan Kalesi’nde bulunan eserlerin birçoğunun dünyada eşi benzeri olmadığı belirtiliyor. Roma arkeolojisi açısından büyük öneme sahip bu bulgular, dönemin askeri ve sosyal yaşamına dair ipuçları sunuyor.
Kazı alanının henüz yalnızca %10’luk kısmının incelendiğini belirten Prof. Dr. Coşkun, “Önümüzdeki 5 yıllık süreçte bu oranı %30’a çıkarmayı hedefliyoruz. Bu süreçte, güney kule, kilise ve yer altı yapılarındaki çalışmalarımızı sürdüreceğiz. Her bir eser, o dönemin yaşam biçimini anlamamız açısından oldukça değerli” diye konuştu.
Kazılar Geleceğe Miras Olacak
“Geleceğe Miras Projesi” kapsamında yılın 12 ayı kesintisiz olarak devam eden kazılar, Zerzevan Kalesi’nin sadece bir tarihi mekan değil, aynı zamanda bir kültürel miras olduğunu ortaya koyuyor. Koruma çalışmalarının önemine dikkat çeken Coşkun, kazıların yanı sıra restorasyon projelerinin de eş zamanlı olarak yürütüldüğünü ifade etti.
