BUGÜN benim Tokat'ta doğduğum gün. Fransız tarihi kaynaklarında Tokat için "Dünyanın gelmiş geçmiş din, dil ve ırk sıkıntılarının yaşanmadığı tek yer" sözleri her zaman gururumu okşar. Onlarla Tokat'ta yıllar yılı yaşayan ve hala yaşamaya devam eden Tokatlılar da memnun. Tokat adıyla ilgili değişik söylemler var. Biri Togayıt Türkleri tarafından kurulmuş ve ismin de buradan geldiği, bir diğeri de surlu kent manasına gelen Toh-kat'tan geldiği şeklinde. Evliya Çelebi ise Tokat Kalesi'nin Amalika Kavmi'nden efsanevi bir kahraman Dok-Ad'ın inşa ettiğini ve Tokat isminin buradan geldiğini yazar. İddia yörenin Kalkolitik Çağ'dan itibaren yerleşime açık olduğu şeklinde. Yeşilırmak Havzası'nın bereketli topraklar üzerine kurulu.
Evliya Çelebi, "Halk zevk ehlidir, gariplerle dostturlar, kin tutmaz, hile bilmez, derya gönüllü, halim selim insanlardır", Hacı Bektaş Veli, "Alimler Konağı, Fazıllar Yurdu ve şairler yatağıdır", Fransız doğa bilimci Joseph Pitton de Tournefort, "1714'de küçük Asya'nın önde gelen bir ticaret merkezi olan, Tokat'ta gördüğüm güzellik ve gelişmişlik manzarasını dünyanın hiç bir yerinde görmedim" demiş.
Tarih kokan şehir
Alipaşa Camisi: Tokat'taki en büyük Osmanlı eseri. Sultan 2. Selim zamanında Ali Paşa tarafından 1572 yılında yaptırılmış. Ali Paşa'nın eşi ve oğlu Mustafa Bey'in türbeleri de cami avlusunda.
Gıjgıj: Gıj Gıj Baba olarak tanınan Horasan Erenlerinden Hasan Gazi'nin türbesinin bulunduğu Tokat'ın büyük bir bölümünün panoramik görüldüğü yer.
Gökmedrese: Vakfiye kayıtlarına göre burası Şifahane olarak 18. yüzyıla kadar kullanılmış. Medrese, halk arasında Pervane Hamamı'na yakın olması nedeniyle Pervane Medresesi, Kırkkızlar Medresesi, Darüşşifa, Bimarhane isimleriyle de biliniyor.
Latifoğlu Konağı: 18. yüzyılda Osmanlı barok unsuruyla yapılmış ve 2 katlı.
Saat Kulesi: 2. Abdulhamet'in Padişah oluşunun 25. yılı için halkın yardımlarıyla, mutasarrıf Bekir Paşa ve Belediye Reisi Mütevellioğlu Enver Bey tarafından 1902'de yaptırılmış.
Yok böyle bir sokak
Bey Sokağı: Din, dil, ırk ve renk sorunun yüzyıllar boyunca Türkiye'de yaşanmamış tek sokağı olma özelliğini koruyor. Sokakta Müslüman, Alevi, Ermeni, Rum ve diğer azınlıktaki insanların birlikte tek bir sorun yaşamadan ortamı paylaştıkları Fransız tarih bilimcilerinin yazılarında da yer alıyor.
Tokat Mevlevihanesi: 3 bin metrekarelik bir alandaki yapı Evliye Çelebi'nin Seyahatname'sinde de var. İçinde sema törenini canlandıran maket semazenler sergileniyor.
Tokat Kalesi: 28 burçlu. 1074 yılında Danişmend Gazi tarafından ele geçirilmesinin ardından Malazgirt savaşından sonra Türk hakimiyetine girmiş.
Hıdırlık Köprüsü: Amasya ve Turhal'dan gelen yolları doğuya, Karadeniz'den gelen yolları da Orta Anadolu'ya bağlayan köprü 700 yaşında.
Sebastapolis Antik Kenti: Sulusaray'da bulunan kentin bazı kaynaklarda M.Ö. 1. yüzyılda kurulduğu belirtiliyor. Roma İmparatorluğu'nda para basma yetkisine sahip nadir yerlerden birisi.
Veni, vidi, vici
Zile ve Kalesi: Gözü kara bir Pontus kralı Sezar'a itaat etmeyince üzerlerine bir ordu gönderilir. Kral, Roma ordusunun, Karadeniz'de bulunan deli balı bulup yemesini sağlar. Deli balı bilmeyen Roma askerleri bir güzel sarhoş olurlar ve Pontuslar Roma ordusunu böylece kılıçtan geçirir. Bu yenilgiden yıllar sonra Sezar, Zela Savaşı'nda Pontus'u yener ve o ünlü sözü işte bunun üzerine söyler: "Veni, vidi, vici" (Geldim, gördüm, yendim).
Ballıca Mağarası: Çeşitli kaynaklar mağaranın yaşını 3.4 milyon yıl olarak yazar. Yarı kayalık yüksek bir tepeye dik merdivenlerle 1080 metre rakımda.
Mahperi Hatun Kervansarayı: Sultan I. Alaeddin Keykubat'ın eşi Mahperi Hatun tarafından Pazar ilçesinde kesme taşlarla yaptırılmış.
Göller: Almus, Kaz ve Zinav golleri de görülmeye değer.
Nasıl gidilir?
Her şehirden otobüs seferi var. Bildiğim kadarıyla Tokat'a uçak seferi belli şehirlerden.
Nerede kalınır?
Çok yıldızlı otellerin yanı sıra 5 yıldız ayarında öğretmenevi en fazla tercih edilenler arasında. Bu arada konakları unutmayın.
Ne yenir?
Patlıcan, domates, biber, et ve ekmeğin üst üste dizildiği dikine pişen muhteşem Tokat kebabını Sanayi Sitesi içinde yiyin. Baklalı sarma(Dolma), Bat, Pehlili pilav, Keşkek, Yoğurmaç, Tokat Yağlısı, Tokat cevizli böreği, Çerkes Mantısı, Çökelek ve çökelekli pide, Alabalık ve Somon, Zile Pekmez ve Kömesi(Cevizli Sucuk), Pastırmalı Madımak, Pastırma, Bezde sucuk, Bacaklı Çorba, Katmer, Bişi, Tatlı ve normal tarhana. Kuşburnu marmelatı.
Yorum
Bey Sokağı'na mutlaka gidin. Herhangi bir kapıyı çalarak misafir olabilirsiniz. Bundan çok mutlu olurlar. Kaleye çıkamazsınız uğraşmayın. Çok dik. Ballıca Mağarası olmazsa olmazınız. Mahlep Vermudu var ki dünyanın hiçbir yerinde bulmanız mümkün değil. Mahlep'in çekirdek ve pozası ilaç sanayiinde kullanılırken geriye kalanından tatlı şarap yapılıyor. Çok pahalı. Tokat'ta bakırcılık da çok tanınmış. Pekmez ve basura çok iyi gelen kuşburnu çay ve marmelatını unutmayın.
