İznik Konsili (Birinci İznik Konsili), Hristiyanlık tarihinin en önemli toplantılarından biri olarak 20 Mayıs – 19 Haziran 325 tarihinde bugünkü Bursa’nın İznik ilçesinde (antik adı Nicaea/Nikaia) yapıldı. Roma İmparatoru I. Constantinus’un (Büyük Konstantin) çağrısıyla toplanan konsil, o dönemde imparatorluğun doğu başkenti sayılabilecek kadar stratejik ve prestijli bir şehir olan İznik’te gerçekleştirildi. Toplantı, imparatorun sarayında değil, şehirdeki büyük bir salon/hall’de düzenlendi.
Konsilin yapıldığı kesin mekan konusunda iki ana görüş vardır:
- Senato binası (bazı kaynaklarda “sarayın büyük salonu” olarak geçer).
- Daha sonraki gelenekte kabul edilen yer: Koimesis Kilisesi yakınındaki büyük salon (bugünkü İznik Ayasofya’sının bulunduğu alan).
Şu Anda Konsilin Yapıldığı Yer Nerede ve Ne Durumda?
- Konsilin toplandığı antik yapı günümüze ulaşamadı. 325’teki bina, sonraki yüzyıllarda depremler, yangınlar ve savaşlar nedeniyle yok oldu.
- Konsilin yapıldığı alanın tam merkezinde bugün İznik Ayasofya Orhan Camii (eski Koimesis Kilisesi) bulunuyor. Bu kilise, konsilden yaklaşık 450 yıl sonra, 8. yüzyılda inşa edildi, 11. yüzyılda yenilendi, Osmanlı döneminde camiye çevrildi, 2007-2011 arasında restore edilip müze yapıldı, 2011’den beri tekrar cami olarak kullanılıyor.
- Yani konsil salonunun fiziksel kalıntısı olmasa da, toplantının gerçekleştiği alanın tam üstünde veya birkaç metre yakınında şu an İznik Ayasofya Camii yükseliyor.
İznik’te Konsille İlgili Günümüzde Görünen İzler
- Ayasofya Camii’nin avlusunda 2019’da bulunan 325 Konsili Anıtı (mermer bir stel ve bronz heykel grubu).
- İznik Müzesi’nde konsille ilgili bilgilendirme panoları ve 325 tarihli sikkeler.
- Şehir merkezinde “I. İznik Konsili Yolu” tabelaları ve bilgilendirme levhaları.
- Her yıl Mayıs-Haziran aylarında İznik Belediyesi ve Bursa Büyükşehir Belediyesi’nin düzenlediği “İznik Konsili Anma Etkinlikleri”.
