Ticaret Bakanlığı, doğrudan satış sistemlerinin piramit satışa dönüşmesini engellemek ve bu sistemlerin şeffaf, adil ve güvenilir biçimde işlemesini sağlamak amacıyla kapsamlı bir düzenleme hayata geçirdi.
Bakanlık tarafından hazırlanan ve Resmi Gazete’de yayımlanan “Doğrudan Satışlar Hakkında Yönetmelik”, Türkiye’de bu alana ilişkin özel hükümler getiren ilk düzenleme oldu.
Bakanlıktan yapılan açıklamada, yönetmeliğin hem tüketici haklarının korunması hem de doğrudan satış sistemlerine ilişkin esasların netleştirilmesi amacıyla hazırlandığı belirtilerek şu ifadelere yer verildi: “Yönetmelikle doğrudan satış sistemlerinin piramit satış sistemine dönüşmesinin önlenmesi amacıyla tedbirler alınmış ve doğrudan satış sistemlerinin şeffaf, adil ve güvenilir şekilde işlemesine yönelik temel esaslar belirlenmiştir. Ayrıca, doğrudan satış şirketleri ile doğrudan satıcılar için açık ve denetlenebilir kurallar oluşturulmuştur.”
Belirli mal veya hizmetlerde cayma hakkı istisnalarının açıkça düzenlendiği ifade edilen açıklamada, şunlar kaydedildi:
Doğrudan satış şirketlerinin faaliyet gösterebilmesi için 3 yıl süreyle geçerli olacak 'doğrudan satış yetki belgesi' almaları ve yetki belgesi başvurusunda yönetmelikte belirlenen bilgi ve belgeleri sunmaları zorunlu tutulmuştur. Doğrudan satış şirketlerinin mali güvenliğini teminat altına almak için doğrudan satış faaliyetinde bulunacak şirketlerin sermaye şirketi olması ve en az 10 milyon lira ödenmiş sermaye bulundurması zorunlu olup Türkiye'de yerleşik bankalarda açılan bloke hesap türlerinden birine 3 milyon lira yatırılması şartı getirildi.
Açıklamada ayrıca çoğunluğu kadın girişimcilerden oluşan doğrudan satış sistemlerinin özel olarak düzenlendiği, kadınların ticari hayata katılımının teşvik edildiği belirtilerek şu ifadelere yer verildi;
“Gelişen ticaret biçimleri ve tüketici davranışlarındaki dönüşüm, geleneksel satış yöntemlerinin yanı sıra alternatif satış sistemlerinin de yaygınlaşmasına neden olmuştur. Bu kapsamda, sabit bir satış yeri bulunmaksızın ürün ve hizmetlerin doğrudan tüketicilere ulaştırılmasına dayanan doğrudan satış sistemleri, son yıllarda giderek artan bir ivmeyle ekonomik hayat içerisinde yer edinmiştir. Ülkemizde de ekonomik hayatta giderek artan bir yer edinen doğrudan satış sistemleri, özellikle kadın girişimcilerin yoğun olarak yer aldığı, esnek çalışma imkanı ve girişimciliği teşvik eden yapısıyla istihdama katkı sağlarken piramit yapı şeklinde organize edilen ve tüketicilere zarar veren sistemlerin ortaya çıkma riskini beraberinde getirerek tüketici haklarını tehdit etmektedir.”
Yanıltıcı Bilgi Yasaklandı, Cayma Hakkı Genişletildi
Yönetmelikle tüketicilere 30 gün süreyle gerekçesiz cayma hakkı tanındı; eksik bilgilendirme durumunda bu süre 1 yıla kadar uzatıldı. Ayrıca belirli mal ve hizmetlerde cayma hakkı istisnaları da netleştirildi.
Yetki Belgesi ve Sermaye Şartı
Doğrudan satış şirketlerinin faaliyet gösterebilmesi için 3 yıl geçerli “doğrudan satış yetki belgesi” almaları zorunlu hale getirildi. Başvuruda yönetmelikte belirtilen bilgi ve belgeler sunulacak. Mali güvenliğin sağlanması amacıyla bu şirketlerin en az 10 milyon lira ödenmiş sermayeye sahip sermaye şirketi olması ve Türkiye’deki bankalarda bloke hesapta 3 milyon lira bulundurması şartı getirildi.
Kadın Girişimciler İçin Destekleyici Adım
Bakanlık, çoğunluğunu kadın girişimcilerin oluşturduğu doğrudan satış sistemlerinin özel olarak düzenlendiğini vurguladı. Bu sistemlerin esnek çalışma imkânı ve girişimciliği teşvik eden yapısıyla istihdama katkı sağladığına dikkat çekildi. Ancak piramit yapıya dönüşme riski taşıyan organizasyonların tüketici haklarını tehdit ettiği de hatırlatıldı.
