1995 yılının Temmuz ayında, Bosna-Hersek'in doğusundaki Srebrenitsa kasabası, modern tarihin en acı olaylarından birine tanıklık etti. Ratko Mladic komutasındaki Sırp askerleri, Birleşmiş Milletler tarafından güvenli bölge ilan edilen bu kasabada 8 binden fazla Boşnak sivili acımasızca katletti. II. Dünya Savaşı'ndan sonra Avrupa'da yaşanan en büyük toplu katliam olarak tarihe geçen bu trajedi, uluslararası toplumun müdahalede yetersiz kaldığının acı bir göstergesiydi.
Katliamın Kökenleri ve Bağımsızlık Savaşı
Yugoslavya’nın 1992’de dağılmasının ardından Bosna-Hersek bağımsızlığını ilan etti. Ancak bu durum, bölgede huzuru sağlamadı. Sırp güçleri, Bosna’daki Boşnak ve Hırvat nüfusunu yok etmek amacıyla harekete geçti. Srebrenitsa, BM tarafından güvenli bölge ilan edilmesine rağmen, burada yaşayan Boşnak siviller yeterli koruma sağlanamadığı için büyük bir trajediyle karşı karşıya kaldı.
Srebrenitsa’nın Düşüşü ve Katliam
11 Temmuz 1995'te Sırp güçleri, BM bünyesindeki Hollandalı askerlerin denetimindeki Srebrenitsa’yı ele geçirdi. Hollandalı askerler, kendilerine sığınan sivilleri korumakta başarısız oldu ve bu siviller Sırp güçlerine teslim edildi. Şehirde yaşayan erkekler sistematik olarak toplandı ve kurşuna dizildi. Kadınlar ve çocuklar ise sürgün edildi. Orman yolundan kaçmaya çalışanlar da Sırp pusularında hayatını kaybetti.
Toplu Mezarlar ve Acı Dolu Yıllar
Katliam sonrası Sırp askerleri, kurbanları toplu mezarlara gömdü. Bugün hala birçok toplu mezar bulunamamış, binlerce kurbanın cenazesine ulaşılamamıştır. Her yıl 11 Temmuz’da kimliği tespit edilen kurbanlar Potoçari Anıt Mezarlığı'nda toprağa veriliyor. Bu yıl itibarıyla defnedilenlerin sayısı 6 bin 610’a ulaştı ve hala 2 binden fazla kurban aranıyor.
Soykırım Kararı ve Adalet Arayışı
2007 yılında Lahey’deki Uluslararası Adalet Divanı, Srebrenitsa’da yaşananları soykırım olarak kabul etti. Eski Sırp liderler Ratko Mladic ve Radovan Karadzic, soykırım suçundan müebbet hapse mahkum edildi. Bugüne kadar farklı mahkemelerde 45 Sırp, toplam 699 yıl hapis cezası aldı. Ancak, katliamın acısı hala Bosna halkının yüreğinde derin bir yara olarak duruyor.
Tarihten Ders Almak
Srebrenitsa Katliamı, uluslararası toplumun insan hakları ve savaş suçları konusundaki sorumluluklarının önemini bir kez daha ortaya koydu. Bu trajedi, uluslararası müdahale ve barış gücü operasyonlarının önemini bir kez daha ortaya koyarak, benzer acıların bir daha yaşanmaması için tarihe önemli bir uyarı niteliğinde geçmiştir.
