Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB), Türkiye'de e-ticaretin hızla büyümesiyle birlikte yaygınlaşan sanal POS sistemlerini mercek altına aldı. Dijital ticaretin kalbi haline gelen bu ödeme kanalları üzerinden elde edilen gelirlerin büyük bölümünün vergi beyanlarına yansıtılmadığı belirlendi. Bakanlık, 2020-2024 yıllarını kapsayan kapsamlı bir veri analiz çalışması sonucu, toplamda 37 milyar TL’lik kayıt dışı hasılat tespit etti.
Bankacılık ve ödeme kuruluşları aracılığıyla Bakanlık veri tabanına aktarılan bilgilerle yürütülen analizde, sanal POS kullanarak gelir elde eden ancak vergi mükellefiyeti bulunmayan ya da eksik beyanda bulunan 4.095 kişi tespit edildi. Bu kişilerin, gelir ve kurumlar vergisi yönünden yükümlülüklerini yerine getirmediği saptandı.
Yapılan analizler sırasında en dikkat çekici örnek ise, hiçbir vergi kaydı bulunmayan bir şahsın, yalnızca 2024 yılında 2 bin 284 işlemle 67 milyon TL gelir elde etmesi oldu. Bu kişinin, internet üzerinden bilgisayar sarf malzemeleri sattığı ve sanal POS’lar aracılığıyla büyük miktarda satış yaptığı belirlendi. GİB, hakkında yasal süreç başlattı.
Elde edilen veriler, kayıt dışı kazançların yalnızca bireysel girişimlerle sınırlı olmadığını da ortaya koydu. Özellikle: Tekstil ve hazır giyim, bilgisayar ve telefon aksesuarları, yazılım ve programlama hizmetleri gibi dijital ticarete uygun sektörlerde faaliyet gösteren yüzlerce kişinin, vergi beyannamesi vermeyerek devleti zarara uğrattığı belirlendi.
GİB, bu devasa vergi kaybını önlemek amacıyla “Gönüllü Uyum ve İzaha Davet” sürecini başlattı. Vergi kaydı bulunmayan ya da eksik beyanda bulunan kişilere, cezai işlem uygulanmadan önce gerekli bilgilendirmeler yapılıyor. İlk etapta, 561 mükellef bu sürece dahil edildi.
Bu sürece rağmen gelirlerini beyan etmeyen ya da eksik beyanlarını düzeltmeyenlere yönelik ise vergi incelemesi ve cezai işlem süreci başlatılacak. Cezalarda indirim imkânı ise yalnızca gönüllü uyum gösterenlere tanınıyor.
Konuyla ilgili değerlendirmede bulunan Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, çağın gereklerine uygun bir denetim yaklaşımı benimsediklerini vurguladı.Konuya ilişkin değerlendirmesinde, dijitalleşen dünyada vergi kaybının izinin artık çok daha kolay sürüldüğünü belirterek, "Sadece sahada değil teknolojiyi etkin kullanarak da kayıt dışı ile mücadele ediyoruz. Sanal POS ve diğer dijital ödeme sistemleri üzerinden gelir elde edenler, vergisini ödemek zorunda. Mükellefleri öncelikle gönüllü uyum sürecine dahil ediyoruz, uyum göstermeyenler için ceza mekanizmaları devreye alınacak." ifadesini kullandı.
