Ukrayna krizini dünya endişe içinde izliyor. Savaş çıkma olasılığı ekonomiyi de derinden etkiliyor.
Habertürk'ün usta ekonomi yazarı Abdurrahman Yıldırım, bu konuda çarpıcı bir yazı kaleme aldı. Yıldırım, "Tüm bölgeyi ve dünyayı etkileyecek bir savaşın olup olmayacağı küçük bir provokasyona kalmış gibi. Ya da karar verilmiş de, provokasyon bekleniyor olabilir. Tetikler çekildi çekilecek kadar yakın bir riskli karşı karşıyayız. Ya da lastik gibi uzatılıp kullanılacak jeopolitik bir sorunla yaşayıp gideceğiz" ifadelerini kullandı.
Yıldırım olabilecekleri de madde madde sıraladı ve şu yorumu yaptı:
➔ Bu gelişmelerle Ukrayna krizi sadece dünya siyasetinin ve ekonomisinin değil aynı zamanda finansal piyasaların en acil gündem maddesi haline geldi.
➔ Ancak ABD’den başlayarak yükselen enflasyon ve ona bağlı olarak faiz oranlarının artırılacağı gerçeği ortada duruyor. Hatta gelen veriler atılacak adımları daha acilleştiriyor, faiz artırım sayısını artırıyor.
➔ Son olarak JP Morgan beklentisini 9 faiz artırımına kadar çıkardı. Arka arkaya çeyrek puan artırımla faizlerin yüzde 2.5’e çıkmasını, ondan sonra Fed’in duracağını tahmin ediyor.
➔ Şimdi finansal piyasalar açısından nerede olduğumuza yeniden bakalım.
➔ Covid-19 salgını son varyantı ile etkisini giderek yitirmekte. Ülkeler normalleşme eğilimine girdi. Yaz aylarına kadar havaların ısınmasının da etkisiyle bu normalleşme kademeli şekilde tamamlanabilir.
➔ Hayatla birlikte ekonominin ne kadar normale döneceği merak konusu. Tedarik ve lojistik sorunları devam ediyor ve bu yıl boyunca devam edecek gibi görünüyor. Arz kaynaklı sorunların varlığı küresel enflasyonu yükseltiyor.
➔ Normalleşmekte olan bir dönemde küresel talep artıyor, ancak çip krizi gibi arz sorunlarından dolayı bu talebin karşılanamayan bir kısmı bulunuyor.
➔ Enerji fiyatlarındaki yükseliş hem küresel iklim bozulmasından hem de jeopolitik gelişmelerden besleniyor. Hayatın normalleşmesi, kısıtlamaların kaldırılması ardından ilk yaz mevsimini geçireceğiz. Dünya turizminde çok güçlü bir toparlanma beklenirken, artan seyahatler ve araba kullanımı ile petrol tüketiminin artışını sürdüreceği tahmin ediliyor.
➔ Pahalı enerji fiyatlarından dolayı gübre üretiminin kısılması, gübre kullanımının azalmasıyla tarımsal üretimin düşüp düşmeyeceğini bu yıl göreceğiz. Üretim düşüşü ve enerji fiyat artışı gıda fiyat artışlarını tetikliyor.
➔ Pandemi süreciyle dünyada iklim bozulması kendini iyice hissettirerek tarımsal üretimi azaltıcı etki yapıyor.
➔ Enerji ve petrol fiyatlarındaki yükselme ucuz ve bol paranın bir an önce geri çekilmeye başlanması gereğini artırıyor.
➔ Dünyada enerji maliyetleri yükseliyor. Enflasyon yükseliyor. Tedarik zinciri sorunu devam ediyor. Dünya, pandemi geride kalırken para musluklarını kısılmaya hazırlanıyor. Bütün bunların üzerine Rusya-Ukrayna krizi binmesi işin tuzu biberi oldu.
➔ Bu etki petrol fiyatını, petrol enflasyonu ve hemen her şeyin fiyatını yükseltiyor. Yine aynı etki enerji, bazı emtialar ve gıdada tedarik sorununu büyütüyor ve fiyatları artırıyor.
➔ Yükselen enflasyon para musluklarının kısılmasını acilleştiriyor, atılması gereken adımları büyütüyor. Geç kalmış bir Fed’in enflasyonu kontrol altına almak için büyük adımlar atması gerektiği giderek daha büyük kesim tarafından benimseniyor. Bu çerçevede Fed hızlı veya çok hızlı hareket etmek zorunda.
➔ Bunu yaparken Fed’in faizleri nereye kadar yükselteceği çok önemli olacak. Hem ekonomik büyümeyi boğmayacak hem de enflasyonu çift hanelerin eşiğinden geri döndürebilecek bir altın oranın bulunması gerekiyor. Bu oran yüzde 2 mi, 2.5 mu yoksa yüzde 1 mi? Bunu Fed bulacak.
➔ Enflasyon karşısında geç kalan bir Fed’den bu altın oranı bulması pek beklenmiyor. Büyük adım atarken hata yapacaklar ve bir tarafı yıkacaklar. Ya enflasyonu yenecekler ve ekonomiyi resesyona sokacaklar, ya da ürkek davranarak ülkeyi çift haneli enflasyona sokacaklar.
➔ Anlaşılan gelişmeler tüm piyasalar ile dünya ekonomilerini etkilerken, herkesin canını yakacak.
➔ Rusya Ukrayna sınırında da, küresel piyasalarda eller tetikte. Bunun göstergelerinden biri ABD kısa vadeli faizlerinin daha hızlı yükselmesi ve uzun vadelilerle farkı azaltması ki, kısa vadeli risklerin arttığına ve resesyona işaret sayılıyor.
➔ Bir diğeri geleneksel yatırım aracı altının primlenerek onsu 1.900 dolara dayanması. Dünyada sıcak çatışmalarda, yüksek enflasyon dönemlerinde sığınılacak eski bir güvenli liman. Fed’in ABD faizlerini hızlı adımlarla yükseltecek olmasına karşılık altının yıldızı bu nedenle parlıyor.
➔ Salgını geride bırakıyoruz ama adım atmakta olduğumuz yeni dünya atmosferi yeni sorunlarla karşılıyor bizi.
