Antalya Ticaret Borsası (ATB) ve Antalya Tarım Konseyi (ATAK) Başkanı Ali Çandır, Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı Ağustos ayı Tarımsal Girdi Fiyat Endeksi (Tarım-GFE) verilerini değerlendirdi. Çandır, son altı aydır artış eğiliminde olan tarımsal girdi fiyatlarının, Ağustos ayında ilk kez düşüş gösterdiğini belirterek, bu gelişmenin üretici açısından umut verici olsa da, sektörün genelinde maliyet baskısının sürdüğüne dikkat çekti.
Ağustos ayında girdi fiyatları yavaşladı
Tarım-GFE’nin Ağustos ayında aylık bazda yüzde 1,30 arttığını kaydeden Çandır, bu artışın 2015 yılından bu yana ölçülen Ağustos ayları ortalaması olan yüzde 1,94’ün altında kaldığını söyledi. Yıllık bazda ise artış yüzde 34,09olarak gerçekleşti. Bu oran, son on yılın Ağustos ayı ortalaması olan yüzde 33,85’in bir miktar üzerinde kaldı. “Son altı ayın ardından ilk defa yıllık artış hızında yavaşlama yaşandı. Bu, üretici açısından olumlu bir sinyal. Ancak artış oranları hâlâ yüksek,” diyen Çandır, özellikle bazı kalemlerdeki maliyet artışının endişe verici olduğunu ifade etti.
En yüksek artış gübrede yaşandı
Tarımda kullanılan mal ve hizmetlerde Ağustos ayında aylık yüzde 1,55, yıllık ise yüzde 35,07 oranında artış yaşandı.
En çok artan kalemler:
Gübre: Aylık %3,94 – Yıllık %53,01
Yem: Aylık %1,38 – Yıllık %38,27
Tohum: Aylık %1,70 – Yıllık %32,1
Veteriner hizmetleri: Yıllık %59,79
İlaç: Aylık %1,14 – Yıllık %17,41
Enerji: Aylık %0,45 – Yıllık %19,11
Tarımsal yatırıma katkı sağlayan mal ve hizmetlerde ise aylık bazda -%0,37’lik düşüş, yıllık bazda ise %28,51’lik artış kaydedildi.
Üretici fiyatları aylıkta geriledi, yıllıkta yüksek kaldı
TÜİK’in açıkladığı Tarım-ÜFE (Tarımsal Üretici Fiyat Endeksi) verilerine göre, Ağustos ayında üretici fiyatları aylık bazda yüzde -3,45 oranında azaldı. Bu rakam, son 10 yılın Ağustos ayları ortalaması olan -%0,69’un çok altında kalarak dikkat çekti.
Ancak yıllık bazda artış %41,55 olarak gerçekleşti ve on yıllık ortalama olan %26,3’ün üzerinde kaldı.
Ali Çandır, bu verilerin üretici aleyhine işleyen bir maliyet yapısına işaret ettiğini belirterek şunları söyledi: “Üretici 10 yıl boyunca Ağustos aylarında ortalama yüzde 0,60 zarar ederken, bu yıl zararın çok daha yüksek olduğunu görüyoruz. Yıllık bazda ise üretici, yalnızca yüzde 7 oranında lehine bir fark yakalayabildi.”
Tarım sanayisi ve tüketici fiyatları tarımın gerisinde kaldı
Yurtiçi ve yurtdışı üretici fiyat endekslerine de değinen Çandır, tarımsal girdilerdeki enflasyonun sanayiye göre daha yüksek seyrettiğini vurguladı.
Yurtdışı ÜFE (YD-ÜFE): Aylık %1,32 – Yıllık %28,01
Yurtiçi ÜFE (Yİ-ÜFE): Aylık %2,48 – Yıllık %25,16
Gıda ÜFE: Aylık %3,52 – Yıllık %28,66
Çandır, bu verilerin tarıma dayalı imalat sanayiinde enflasyonun tarımsal üretimden daha düşük olduğunu ortaya koyduğunu belirtti.
Tüketici fiyatları hâlâ yüksek: Makas daralıyor
Ağustos ayında TÜFE (Tüketici Fiyat Endeksi) aylık %2,04, yıllık %32,95 arttı.
Gıda özelinde ise:
Tüketici gıda enflasyonu: Aylık %3,02 – Yıllık %33,28
İşlenmemiş gıda: Aylık %2,02 – Yıllık %34,94
Yaş meyve sebze: Aylık %2,25 – Yıllık %25,09
Çandır, tarımsal girdi fiyatları (%34,09), tarım üretici fiyatları (%41,55) ve tüketici fiyatları (%32,95) arasındaki farkın giderek kapandığını belirterek, şu değerlendirmede bulundu: “Ağustos ayında üreticiler, aylıkta ciddi zarara uğrasa da, yıllık bazda tüketici fiyatlarındaki artış üreticiye göre daha yüksek seyretti. Bu da makasın daraldığını ve üretici lehine bir gelişme yaşandığını gösteriyor. Ancak sürdürülebilirlik için bu farkın üretici lehine istikrarlı şekilde sürmesi gerekir.”
