Sasaniler...

İran'da büyük bir imparatorluk kurup, 416 yıl hüküm sürmüş olan ünlü hanedandır. 

Hanedanın saltanatı süresince tahta 31 şehinşah çıkmıştır. 

İmparatorluğun başkenti Bağdat yakınlarında bulunan Medayin şehriydi. 

Ancak 590-628 yılları arasında Batı İran'daki Destecird şehri başkent olmuştur.

Hanedanın kurucusu, Istahr şehrinden Sasan adlı bir din adamının torunu ve Şiraz Kralı Babek'in oğlu olan I. Ardeşir'dir. 

226-241 yılları arasında saltanat sürmüş olan 

1. Ardeşir, İran'daki küçük krallıkları ortadan kaldırdıktan sonra Roma İmparatorluğu'na karşı savaşmıştır. 

Sasani ordusu zaman zaman Roma ve daha sonra Bizans imparatorlukları ordularına, bazen de kuzey komşuları Habtallar'a yenilmiş,  

459-484 yılları arasında saltanat süren Sasani imparatoru Firuz, Habtallar'a yenilerek savaş alanında öldürülmüştür. 

Ayrıca imparatorluk son zamanlarda Türkler tarafından da tehdit edilmiştir.

SasanilerHanedanın en büyük hükümdarlarından sayılan, aynı zamanda adaletiyle ün yapan,  

531-579 yılları arasında saltanat süren ve 

Göktürkler'den İstemi Kağan'ın kızıyla evlenen 

I. Hüsrev ''Nuşirevan'' Arabistan'ın içlerine nüfuz ederek, Habeşler'e karşı Yemen sultanını desteklemiştir. 

Nuşirevan'ın torunu olan ve 590-628 yılları arasında hükümdarlık yapan II. Hüsrev ''Hüsrev Perhiz'' ise, imparatorluğun sınırlarını en çok genişleten hükümdar olmuş; 

''Antakya, Şam, Kudüs, İskenderiye, Mısır, Yemen ve Rodos'u almış; 

609, 617, 619 ve 626 yıllarında dört defa İstanbul'u kuşatmıştır.''

1.Hüsrev'in bu zaferlerinden kısa bir süre sonra imparatorlukta çöküş dönemi başlamış; 

Halife Ebu Bekir, sonra da Ömer döneminde saldırıya geçen Araplar 637'de Kadisiye, 638'de Calula, 642'de Nihavend meydan savaşlarında İran ordusunu ağır yenilgiye uğratarak bütün Irak ve İran'ı almışlar ve Sasani İmparatorluğu'nu ortadan kaldırmışlardır. 

Son hükümdar III. Yezdigird kaçmış ve 651'de kendi adamlarından biri tarafından Merv yakınlarında öldürülmüştür.

Derebeyliğe dayanan ve mutlakiyetçi bir düzenle yönetilen Sasani Devleti'nde önemli bir yer işgal eden büyük aileler, güçlü bir asiller sınıfı meydana getirmişlerdi. 

Ruhani sınıfın nüfuzu da aynı derecede büyüktü. Devletin resmi dini; ''Zerdüşlüktü.'' 

Öteki dinlere karşı baskı yapılmamış olmasına rağmen, Zerdüşt dinine mensup bir kimsenin başka bir dine girmesi ölümle cezalandırılırdı. 

Roma İmparatorluğu ile birlikte dünyanın en büyük iki imparatorluğundan biri olan Sasani İmparatorluğu, aynı zamanda büyük bir medeniyetin kurucusu olarak da bilinmektedir.

***

İstemi Kağan:

Göktürk Devleti hükümdarı. 

Göktürk Devletinin kurucusu olan Bumin ''Bumın'' Kağan'ın kardeşidir.

Bumin Kağan, 552-553 Avarlara isyan ettiğinde İstemi, on boyun başında olarak ona yardım etti. Göktürk Devleti kurulunca Bumin, Doğu Göktürk Hakanı, İstemi de Batı Göktürk Yabgusu oldu. Bumin'in 553 yılında ölümüyle İstemi Büyük Göktürk Kağanı seçildi. 

576 tarihinde ölümüne kadar kağanlık yaptı.

İstemi Kağan, Göktürk Devletinin batısındaki Akhunlar Devleti ile 563-567 yılları arasında savaşıp onları yendi. 

Bütün Maveraünnehir'i ele geçirip,  

Sasani Devleti ile komşu oldu. 

Batı Göktürkler, İli Irmağı boyu merkez olmak üzere; Kaşgar, Kulca, Cu Irmağı boyu, Isıg Gölü ve Aral Gölü çevresinden Hazar Denizine kadar genişlediler. 

İlk önce Sasani hükümdarı Hüsrev Nuşirevan 

sonra da Bizans İmparatoru İkinci Justinianus ile diplomatik münasebetler kurup, siyasi ve ticari münasebette bulundular. 

Akhunlara karşı Nuşirevan'la dost geçinen İstemi Kağan, ona kızını verdi. 

Sasanilerin batıya ipek taşımacılığını durdurması üzerine, aralarında anlaşmazlık çıktı. 

Bu yüzden Sasanilere karşı Bizanslılarla ticari ve siyasi ittifak tesis edildi.

İranlılardan ya ipek yolunu açması veya Göktürk Devletine haraç vermesi istendi. 

Haraç isteği reddedilen İstemi Kağan,  

elçilerinin de zehirlenmesi üzerine, İran'a karşı sefer hazırlıklarına başladı. 

Bu durumu haber alan Sasaniler, ticaret yolunu açmayı ve haraç vermeyi kabul ettiler. 

Bilahare ortaya çıkan Sasani Bizans çatışması 

sırasında, Sasanilerin zayıf düşmesinden de istifade eden İstemi Kağan, Azerbaycan taraflarını ele geçirdi. 

İstemi Kağan'ın 576 yılında ölümünden sonra yerine oğlu Tardu geçti.