Kur'an'da ALLAH'ın rahmet sıfatını göstermek için Rahman ve Rahfm kelimeleri kullanılmıştır. Her İki kelime de ism-i fail anlamında mübalağa ifade eden sıfat-ı müşebbehe sıgasıdır. Çok ve sınırsız rahmet edici rahmet sahibi anlamına gelir.
Rahman ve Rahim kelimelerine farklı anlamlar yüklenmiştir. Rahman kelimesi sadece ALLAH'a has bir sıfat olarak kullanılırken, "Rahim" kelimesi insanlar için de kullanılabilmektedir. Rahman canlı, cansız, mü'min, kafir bütün yaratılmışlar için işleyen rahmeti ifade eder. Varlıkların yokluktan varlık alanına çıkışları Rahman sıfatının bir tecellisidir. Aynı zamanda yaşamaları, nzıklarmm verilmesi de bu sıfatın kapsamı içindedir.
Rahim sıfatı ise; yalnız ALLAH'a inanan kullarına tecelli edecektir. Rahim'in, Cenab-ı Hakk'm kendisine inananlara göstereceği daha özel dairedeki rahmet ve merhameti ifade ettiği bildirilmektedir.Yani Rahman genel, Rah,im ise, daha özeldir. Bu da bir yaratılış düzenidir. Kendisine inanan ve böylece hayrı ve güzelliği izleyenlere özel bir rahmet tavrı göstermek, hayırla şerrin farklarını gözetmek olacağından, âlemleri eğitip geliştiren bir kuvvetten elbette beklenir.Aksi takdirde hayırla şerrin, ışıkla karanlığın, Musa ile Firavun'un bir farkı olmaması gerekirdiki, böyle bir şey, varlık ve hayat sırrına ve tekamül gerçeğine aykırıdır.
Bir hadiste Hz. Peygamber (s.a.v.) şöyle buyurmuştur: "ALLAH "rahmet"i yarattığı gün onu yüz rahmet yaptı. Doksan dokuz rahmeti kendi yanında bıraktı; birini de bütün yaratılmışlara dağıttı. Eğer kafir, ALLAH'ın yanında bulunan rahmetten haberdar olsaydı, cennetten ümidini kesmezdi."Bu hadiste kafirin bile ALLAH'ın rahmetinden ümidini kesmemesi gerektiği haber verilmekte, böyle bir niteleme ile rahmetin genişliği vurgulanmaktadır.
Şüphesiz, ALLAH'ın Celal ve Cemal sıfatlarını haiz olduğunu bu kainatta görebilmekteyiz. Esirgeyicilikle ve bağışlayıcılıkla alâkalı olan ALLAH'ın sıfatları, Cemal isimleri kategorisine aittir. Bunlar arasında Kur'an-ı Kerim'de ifade edildiği şekliyle er-Rahman ismi de vardır. Buna mukabil, el-Adl, Seriu'l-Hisab, Kahhar gibi, adalet, yargılama ve şiddet ifade eden isimler ALLAH'ın Celal özelliği ile alakalı olup, Celal sıfatları arasında yer alırlar.
Celal isimleri de Cemal isimleri gibi bu dünyada tecelli ederler. Şu kadarı var ki; ALLAH kötü fiillerimizi görür ve
pişman olup O'na döndüğümüz zaman bağışlar. Rahmet ve adalet, Celal ve Cemal'in Özellikleri arasında en derin türden bir ilişkiyi ifade eder. Kur'an'ı Kerim'de vahyedildiği ve hadislerde tarif edildiği şekliyle ALLAH'ın mahiyetini kamilen anlamak için her iki veçheyi birlikte akılda tutmak gerekir. Sorumlulukları olan varlıkların bu sorumluluklardan hesaba çekileceği doğal bir durumdur. Burada dikkat çekilen nok ta ALLAH'ın kendi Öz benliği için rahmeti sıfat olarak almij olması,Yüce Yaradan'ın kendisini bir anlamdr rahmetle sorumlu tuttuğunu haber vermesidir. Bu bakımdan ifade çok ilginçtir:
"Kendi zatına rahmeti farz kıldı "
Bu ayetin bilinen sonucu, ALLAH'ın engin rahmetini yarattıklarım kapsayacak şekilde işleteceğidir.İşleyecek bu rahmeti Fahrettin Razf, Tefs.r-i Kebir'de şöyle anlatır:
"ALLAH, Gafur sıfatı ile günahkar İnsanların günahlarını affedecek, Rahim sıfatı ile de onlara ek olarak sevap yazacaktır. "
Rahmet'in bu olağanüstü özelliği sebebiyle kulların "Allah'ın rahmetinden ümit kesmeleri de yasaklanmıştır.''
De ki; "Ey nefisleri aleyhine haddi aşan kullarım! ALLAH'ın rahmetinden ümit kesmeyin. Çünkü ALLAH bütün günanları bağışlar. Şüphesiz o çok bağışlayan, çok esirgeyendır.''
Her insan bu rahmetten yararlanabilir, Her şeyi kuşatıcı olan bu rahmetten ümfdi kesmek onu sınırlamak olduğundan, böyle bir algılama yasaklanmıştır.
Bütün bunlardan anlaşılan, yüce ALLAH'ın azapla değil, rahmetle insanları ve evreni kuşattığı hususudur.
Zaten şu da İlginç bir durumdur ki, ALLAH'ın tespit edilen 99 isminde sadece iki tanesi azap ve intikam anlamı taşır. Geri kalanların tümü doğrudan veya dolaylı olarak bağış, af, kerem, cömertlik İfade eder.
Netice olarak şunu söyleyebiliriz ki, Kur'an'da ALLAH kendisini sınırsız İhsan sahibi, ölçüsüz merhamet sahibi, keremi sonsuz, bağışlayıcı ve affedici bir ALLAH olarak bildirir. ALLAH'ın bu yanı, Kur'an'da şu anahtar kelimelerle belirtilir: Nimet, fadl, rahmet, mağfiret v.b. Bütün bunlar merhametli olan ALLAH'ın özellikleridir. Ancak bu kadar nimetlere karşı şükür yerine küfrü benimseyenlere, ALLAH'ın önünde boyun eğmeyi, O'na teslim olmayı reddedenlere, ahireti hiç düşünmeyen kimselere öteki yüzünü gösterir.Bu yüzden ALLAH azap sahibidir.Aynı zamanda sert adalet sahibi, hüküm gününde kesin hüküm, şiddetli azap ve intikam sahibidir. Azabı kime yönelse onu mahveder.''
