Baltacı Mehmet Paşa...
Sultan üçüncü Ahmed Han devri Osmanlı sadrazamlarından, Kastamonu sancağının
Osmancık kasabasında doğdu.
Doğum tarihi kesin olarak bilinmemekle beraber,
vefat ettiğinde 50 yaşını geçtiğine göre,
1658-1660 seneleri arasında doğduğu muhtemeldir. Gençlik yılları hakkında kaynaklarda fazla bir bilgi yoktur.
Kendi yazdığı bazı mektuplardan, Akdeniz sahillerinde pek çok memleketi gezdiği anlaşılmaktadır. Bu seyahatlerinin sonunda İstanbul'a gelerek, sarayda yazıcılık hizmetine girdi.
Yüzünün güzelliği ve güzel ezan okuması sebebiyle bir müddet sonra Güzelce Müezzin lakabıyla anılır oldu.
Hizmetleri esnasında gösterdiği dikkat, gayret ve titizliğin yanısıra güleç yüzü, ağırbaşlılığı ve yumuşak huyluluğu ile kendisini herkese sevdirdi.
Mehmed Paşa, o zamanlar şehzade olan üçüncü Ahmed Han ile yakınlık kurdu ve bu sayede baltacılar ocağına alındı.
1695 senesinde ikinci Mustafa Han'ın tahta çıkmasıyla darüsseade ağalığına getirilen Habeşi Ali Ağa tarafından ikinci yazıcılığa tayin edildi.
Ayrıca bu zatın imamet hizmetlerini de gördü. Padişah ikinci Mustafa Han'ın da sevgi ve iltifatlarını kazandı.
Onun Osmanlı hanedanı mensuplarına ve sultanlara olan bu yakınlığını çekemeyenlerin aleyhinde faaliyetleri neticesinde, mümkün mertebe saray dışı hizmetlerde kullanılmaya başlandı.
Dokuz sene kadar muhtelif vazifelerde bulundu ve Osmanlı topraklarının hemen hemen büyük kısmını gezdi.
1703'de üçüncü Ahmed Han'ın tahta çıkması ile mir-ahurluğa ''imrahor'' tayin edildi.
Bir süre sonra Trablus ve Halep taraflarına tahsildar olarak gönderilerek, tekrar saraydan uzaklaştırıldı.
6 Eylül 1704'de Mehmed Paşa'ya vezirlik rütbesi verilerek, kapudanlık vazifesi tevcih edildi.
Aynı sene içinde Kalaylıkoz Ahmed Paşa'nın yerine sadarete getirildi.
On sekiz ay bu görevde kaldı. Hakkında çıkarılan bazı dedikodular sebebiyle 1706 senesinde azledilerek, önce Erzurum'a, ardından Halep valiliğine tayin edildi. Dört sene kadar bu vazifelerde kaldıktan sonra, lüzum üzerine İstanbul'a çağrılarak, 18 Ağustos 1710'da ikinci defa sadarete getirildi.
Baltacı Mehmed Paşa, ikinci defa sadrazam olduğu zaman, Osmanlı Devleti'ni meşgul eden belli başlı iki mes'ele vardı.
Bunlardan biri; Osmanlı hükümetine sığınan İsveç kralı on ikinci Karl'in memleketine gönderilmesi, diğeri de, Rusların sulh andlaşmasını bozarak Osmanlı topraklarına saldırmaları idi.
Toplanan fevkalade bir mecliste Rusya'ya harb açılması kararlaştırıldı. Sadrazam Baltacı Mehmed Paşa, 9 Nisan 1711 günü Osmanlı ordusunun başında Prut seferine çıktı.
Rus ordusunun başlarında imparatorları birinci Petro Deli Petro ve karısı Katerina vardı.
Rus ordusunu Prut şehri yakınlarında bir bataklıkta sıkıştırarak kuşattı ve ilk hücumlarla hayli yıprattı.
Bu arada Kırım hanı Devlet Girayda Rus ordusunun geri ile alakasını keserek, Osmanlı ordusuna büyük hizmet etti.
Ancak, bu sırada Osmanlı ordusunun geri saflarında bulunan bazı yeniçeriler fitne çıkararak firar etmiş,
bir kısmı da savaşa karşı isteksizlik göstermişti. Baltacı Mehmed Paşa, buna rağmen Rus ordusunu imha için hucum emri verdiği sırada, Çar tarafından murahhas tayin edilen yahudi asıllı baron Peter Şafirov, Osmanlı tarafına geçti.
Her türlü şartı kabul ederek, sulh isteğinde bulunması üzerine, Baltacı Mehmed Paşa, yanındaki devlet ricali ile yaptığı istişare sonunda, yeniçerilerin durumunu da gözönüne alarak, andlaşma imzaladı.
Rus Çariçesi I. Katerina
Bu andlaşma ile Ruslar aleyhine ağır şartlar getirildi. Azak kalesinin Osmanlılara iadesi ile Özi boyundaki iki Rus kalesinin yıkılması ve Lehistan'ın Rus nüfuzundan kurtulması dikte ettirilmiştir.
Prut muahedesi akdedilirken, Deli Petro'nun karısı Katerina'nın, Baltacı Mehmed Paşa'nın çadırına gelip, yalvarıp yakardığı, mücevherlerini takdim ettiği ve nihayet Paşa'nın gönlünü yaparak, sulh için kandırdığı gibi rivayetler hakikate uygun olmayıp tarihi kayıtlardan çok, romanlarda görülen hayal mahsulü yalanlardır.
Mehmed Paşa, değil Katerina ile, Petro'nun şansölyesi baron Şafirov ile bile görüşmemiştir. Sulh esasları, reisülküttab Ömer Efendi ile baron Şafirov arasında tesbit edilmiştir.
Devrin kaynaklarında böyle bir görüşme hakkında hiç bir bilgi yoktur.
Rus imparatorunun gönderdiği mücevherlerle paralar rüşvet gibi gösterilirse de, doğru değildir.
Kale ve ordu teslimlerinde, galip kumandanlara böyle hediyeler ve fidyeler gönderilmesi adet idi.
Baltacı Mehmed Paşa, gönderilen fidyeye el sürmediği, doğuda ve batıda yayınlanan kaynaklarda yer almıştır.
Baltacı Mehmed Paşa, Prut seferi dönüşünde Edirne'de iken görevinden azledilerek önce Midilli, daha sonra Limni'de mecburi ikamete tabi tutuldu. 1712 senesinde Limni'de vefat etti.
Şeyh Mehmed Mısri'nin medfun bulunduğu kabristana defnedildi.
Sadaret makamında, toplam olarak, iki sene altı ay yirmi sekiz gün kalmıştır.
Tarihdeki şöhreti
Osmanlı Devleti ile Rusya arasında yapılan Prut savaşından ve kabiliyetli bir Anadolu çocuğunun Osmanlı devlet idaresi sisteminde sadrazamlığa kadar yükselebileceğinin numunesi, olarak gösterilmesinden ileri gelen Baltacı Mehmed Paşa, yumuşak tabiatlı bir devlet adamı idi.
Mizaç itibariyle cenk adamı olmayıp, nazik bir kalem efendisiydi.
Baltacı Mehmed Paşa, bazı kaynaklarda zikredildiği gibi zengin değil, yokluk içinde vefat etmiştir.
Kaynak: Baltacı Mehmet Paşa ve Katerina
Tarihin Sırları.
