Harabi ve Deyişleri...

1853 yılında İstanbul'da doğdu.

Asıl adı; Ahmet Edip'tir. Harabi sonradan şiirlerinde kullandığı mahlastır.

Bazı şiirlerinde adı Edip olarak geçer.

Bahriye Birlik katibi olan Harabi, ömrünü İstanbul ve Rumeli'de geçirmiştir. 17 yaşında Bektaşiliğe giren Harabi, dünyadan göçüş yılı olan 1917'ye kadar bu yolun sadık bir bendesi ve yılmaz bir savaşçısı olmuştur.

Tasavvufla tasavvuf üstadlarının eserleri ile yakından ilgilenmiş, hece ve aruzla yazdığı veya irticalen söylediği deyişlerle koca bir divan meydana getirmiştir.

Yunus'un sevgi ve birlik duygusuna, Nesimi'nin sertliğine, Kaygusuz'un hiciv ve istihzasına,

Pir Sultan'ın cesaretine bu dünyadaki deyişlerde bol bol rastlamak mümkün.

DİVAN

Harabi'nin kendi elyazısı ile meydana getirdiği divan 570 sahifelidir. "Edip Harabi Divanı İstanbul Süleymaniye kütüphanesinde, İhsan Mahfi kitapları arasında 98 numarada kayıtlı bir yazmadır.''

Şiirlerin yazılı olduğu defter arada bir sahifeleri başka renkte olan, ilk otuz sahifesi dış kenarından fare yeniğine uğramış, kalın bir defterdir.

Şiirler gelişi güzel bir sırayla yazılmıştır. Sonda bir fihrist var. Bu fihristte, şiirlerin ilk mısraları ile, bunların hizalarında; ''aşikanedir, rindanedir, hezeldir, nefestir, kafiranedir, mersiyedir, hicvamizdir, felekten şikayettir, vahdet-i ilahidir, berayi latife söylenmiştir, hakimanedir, duadan ibarettir...''

Şiirleri aruzla ve hece ile yazılmıştır. Şairin bu iki vezne de çok alışık olduğu hakimiyetinden anlaşılıyor. Uyakları kimi zaman göz için, kimi de kulak içindir. Rediflere rağbeti vardır. Nazım şekillerini maksadına göre seçmekte ustadır.

Edip Harabi, tasavvuf konularında olduğu kadar hiciv alanında da usta ve tecrübeli bir şairdi. Hicviyelerinin üstünde, kime niçin ve ne zaman yazıldığını gösteren notların bulunması; onların ilginçliğini artırmaktadır.

Bu arada şairi coşturan, kızdıran sebeplerin belli olması, onun hayatı hakkında da epey bilgi vermektedir.

YENİDEN DOĞUŞ

Harabi bütün Bektaşiler gibi yeniden doğuşa ermiş ve hayatına yeni bir yön vermiştir.

Bu doğuş 17 yaşında olmuştur.

''Berzahtan kurtuldum çıktım aradan

Onyedi yaşında doğdum anadan

Muhammed Hilmi Dede Babadan

Çok şükür hamdolsun geldim imkane''

Çok genç yaşında, Merdiven Köyü Bektaşi tekkesinde M. A. Hilmi Dede Babaya ikrara verip tarikate giren Harabi, hayatının sonuna kadar bu ikrara sadık kalmış, şiir ve nefesleri ile Bektaşi edebiyatının en kudretli ustadlarından biri olmuştur.

Bektaşi olmadan önceki halini şöyle anlatır: "Abdestimi alır, taştan duvare karşı bir kalkar bir yatardım. Savmı salatı bırakmazdım. Cennetle huri, gılman sevdası vardı gönülde.

Beş vakte beş katardım, çok namaz kılardım, camileri gezerdim. Allaha vasıl olmak böyle olur sanırdım."

Yeniden doğuş ona yeni düşünceler yeni inançlar getirir ve ona şu mısraları yazdırır:

''Allah idi muradım

Gece gündüz onu aradım

Derlerdi hiç bulunmaz

Çünkü o lamekandır

***

Miraca nail oldum

Bir haylice zamandır

Hariç değildir Allah

Me'vasıdır o dergah''

HER ŞEY ADEMDEDİR

Harabi artık medrese ve mescit softalığından tamamen kurtulmuş, kendisine yeni bir kıble bulmuştur, adem.

Ona göre herşey ve herşeyin yaratıcısı olan tanrı ademdedir. Ve gerçek Kıble ademdir.

''Veçhi Harabiye gel eyle dikkat

Hakkın cemalini eylersin rüyet''

Bu, Harabiye has bir fikir değildir. Harabi'den önce de çok söylenmiştir.

Mesela, ondan 500 yıl önce Nesimi de aynı inancı şu mısralarla dile getirmiştir.

''ademde tecelli kıldı Allah

Kıl ademe secde olma gümrah

ademdir iki cihanda maksut

Secde etmeyen ona oldu merdud

Haccı ekber kılmak istersen gel ey zahid beru

Aşıkın kalbi içinde sen bu beytullahı gör''

***

Adını bilemediğimiz başka bir Bektaşi şairi de bu konuda şöyle der:

''Hararet nardadır saçda değildir

Keramet sendedir taçda değildir

Her ne ararsan kendinde ara

Kudüs'te Mekke'de Hac'da değildir''

Seyyit Nizamoğlu'nun divaninda da yer yer bu fikre rastlamaktayız:

''Bende Cennet bende tuba bendedir

Alem-i vahdette yoktur gayri hiç

Cümle mevcudat-i eşya bendedir

Ger dilersen hakkı görme Seyfiya

Gel beru gel Tur-u Musa bendedir''

Bektaşi edebiyatı bu çeşit örneklerle doludur. Herşeyde Hakkı görmek ve mevcut olan herşeyde birlik ve beraberlik bulmak haline eskiler vahdet-i vücut adı vermişlerdir.

İşte, Harabi vahdet-i vücuda canı gönülden inanmış ve bağlanmış bir şairdir.

Kaynak: Turkuler.com.