Edirnekapı Şehitliği...
Edirnekapı Şehitliği, 1453 yılında İstanbul'u fethetmek amacıyla Bizans surları önünde savaşırken şehid düşen müslüman askerlerin Edirnekapı, Topkapı, Maltepe ve Topçular arasında kalan geniş bir araziye gömülmeleriyle oluşmuştur.
Osmanlı devrinde; Sır Tekke adıyla anılan bu ilk şehitliğin yeri bugün için kesin olarak bilinememektedir.
Osmanlı devrinde, bayram sabahları camilerden çıkan cemaatler, Sır Tekke'de toplanır ve şehitlerin ruhlarına dualar ederlerdi.
E-5 Karayolu'nu Haliç Köprüsü'ne birleştiren tünelin yapımı sırasında tünelin üstüne düşen kısımdaki şehitlerin kabirleri buradan alınarak, başka yerlere nakledilmişlerdir.
Sır Tekke denilen yer de bu tünelin üst kısmına rastladığından, buranın orijinal görünümü değişikliğe uğramıştır.
Mezarlığın eski kabirlerden oluşan bölümü "Mısır Tarlası" adını taşıyan kısımdır.
Bu bölüm tamamen eski mezarlardan oluşmaktadır ve zamanın tahribatına uğramıştır. Bu alanda yeni mezar bulunmamaktadır. Şahideler 19. yüzyıl ve önceki yüzyıllara aittir.
Mısır Tarlası'nda mezarı bulunan bazı kişiler şunlardır:
"Buhurizade Mustafa Itri Efendi. Bu mezar, Osmanlı musikisinin en büyük isimlerinden Itri'ye atfedilmiştir. Esasen Buhuri Şeyh Yakub Efendi'ye aittir.
Kami Ahmed Çelebi 16. yüzyılda yaşamış şair, alim ve kadı.
Hüdai Mustafa Efendi 16. yüzyıl şair ve musikişinası.
Seyyid Haşim Efendi (17. yüzyıl). Melami piri.
Enfi Hasan Ağa Besteci.
Süleyman Ağa Sermimar.
Bakkal Arif Efendi Hattat.
Köpekçi Hasan Baba 19. yüzyılda yaşamış velilerdendir.
Abdurrahman Sami Niyazi Uşşaki Uşşaki şeyhi ve şair."
Mezarlığın Necatibey Mezarlığı adı verilen bölümüde eski mezarları barındırmaktadır.
Rami Caddesini çevreyoluna bağlayan bağlantı yolu bu bölümün ortalarından geçirilmiş ve mezarlığın bütünlüğü tahribata uğramıştır. Bu bölümde pek çok tarihi şahsiyetin mezarı bulunmaktadır.
Necatibey Mezarlığı'nda bulunan bazı kişiler şunlardır:
Şeyhülislam Kemalpaşazade Ahmed Şemseddin Efendi (İbn-i Kemal)
Baki 16. yüzyılın büyük şairi. Sultanü'ş-şuara "Şairler Sultanı".
Şeyhülislam Paşmakçızade Ali Efendi
Şeyhülislam Dürrizade Mustafa Efendi
Şeyhülislam Dürrizade Mehmed Arif Efendi
İsmail Zühdi 18. yüzyılın ekol sahibi büyük Hattatı.
Kuyucaklızade Mehmed Atıf Efendi
Hafız Sami Efendi Gazel okuma tarzının efsane ismidir.
Hafız Kemal Gürses Süleymaniye Camii baş müezzini ve ünlü gazelhan.
Kani Karaca, 1930-2004, son dönemin en büyük Hafız ve hanendelerinden.
Osmanlı devri boyunca Edirnekapı Şehitliği'ne ait bazı parsellere şehitlerin dışında da defin yapıldığı görülür. Böylelikle şehitliğin çevresinde geniş bir mezarlık alanı oluşmuştur.
Şehitler için kabir düzenlemesi yapılırken, buradan çıkan eski Osmanlı mezar taşları toplanarak iki ayrı hazirede sergilenmesi düşünülmüştür.
Önemli tarihi değer taşıyan mezar taşlarını içeren bu hazireler ayrıca incelemeye değer özelliktedirler.
Edirnekapı Şehitliği, Balkan Savaşı ile I.Dünya Savaşı ve özellikle Çanakkale Savaşlarında yaralanarak, tedavi olmak için İstanbul hastahanelerine getirilen ve burada şehitlik mertebesine erişen müslüman askerlerin çoğunlukta bulunduğu bir mezarlıktır. Edirnekapı ve Sakızağacı adıyla iki bölümden oluşan şehitlikte; Osmanlı-Rus Harbi, Balkan Harbi şehitleri, Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri şehitleri, Polis Teşkilatı'nın şehitleri, T.H.Y. sivil şehitleri, İtfaiye Teşkilatı'nın şehitleri, Eski Tulumbacılar ve Harp Malul ve Gazileri'ne ait ayrı parseller halinde şehitlikler oluşturulmuştur. Harita Genel Müdürlüğü'nün, Ankara'da 1971 yılında bastırdığı Şehitliklerimiz adlı kitapta İstanbul'a getirilen Balkan Harbi ve Çanakkale Savaşı gazilerinden hastahanelerde vefat edip Edirnekapı Şehitliğine defnedilenlerin sayısının 13 bin civarında olduğunu bildirmektedir.
Ayrıca İstanbul'un İngilizler tarafından işgali sırasındaki olaylarda şehid olan üç askerin de kabirleri burada idi.
5. Edirnekapı Şehitliği Osmanlı devrinde de Cumhuriyet devrinde de Askeriye'ye bağlı bir kuruluş olarak yaşamıştır. Günümüzde ise, şehitlikle 1926 yılında kurulan Türkiye Şehitlikleri İmar Vakfı ilgilenmektedir.
Şehitlik kısmında mezarları bulunan bazı ünlüler şunlardır:
Çerkes Hasan. Çerkes Hasan Olayı'nın faili olan Osmanlı subayı.
