Şeyhül-İslam Mehmed Nuri Efendi.
Osmanlı Devleti'nin Son Şeyhül-islamı.
28 Rebîülâhir 1276'da ''24 Kasım 1859'' İstanbul Üsküdar'da doğdu. Babası Rumeli kazaskerliği payeli, Tedkikat-ı Şer'iy-ye ve İntihab-i Hükkami'ş-şer' meclisleri reisi, müneccimbaşı Hacı Osman Kamil Efendi'dir.
Annesi; Şerife Hatice Hanım. Medine'de hamile kaldığı için kendisine Mehmed Nuri Medeni isminin verildiği belirtilir.
Dedesi, 1813-1847yıllarında huzur derslerine muhatap olarak, katılan Tarsus ulemasından müderris Hacı Mehmed Raşid Efendi dolayısıyla da Tarsusi-zade olarak anılır.
İlk öğrenimine 1868'de Şeyh Ebülvefa mahallesinde Atıf Efendi Kütüphanesi civarındaki mektepte başladı. Ayrıca, Sarf, nahiv, aruz, feraiz, hesap ve fıkıh gibi ilimleri tahsil etti, ilm-i feraizden icazet aldı.
Mantıki Ahmed Sıtkı Efendi'den ilm-i adab, mantık ve vaz' dersleri okudu.
Kasım 1883'ten itibaren Fatih Camii dersiamlarından Şehri Hafız Ahmed Şakir Efendi'nin derslerine katıldı. Mekteb-i Nüv-vab'a giren Mehmed Nuri Efendi Haziran 1881'de imtihanla üçüncü sınıf niyabet şehadetnamesi aldı.
İlk müderrislik görevine 21 Ağustos 1877'de ibtida-i hariç ruusunu temin ederek 100 kuruş maaşla başladı. 1 Ocak 1883'te Rumeli kazaskerliği vekayi'-i şeryye katip muavinliğine, ardından veznedarlığa getirildi.
Nisan 1898'de Evkaf-ı Hümayun müsteşarlığı muavinliğine getirilen Mehmed Nuri Efendi, 29 Nisan 1903'te Edirne merkez niyabetine kadı olarak tayin edildi.
Mayıs 1905'te Evkaf-i Hümayun müsteşarı oldu.
20 Eylül 1906 -30 Haziran 1907 tarihleri arasında Emval-i Eytam Dairesi müdürlüğü yaptı.
Eylül 1909'da kassâm-ı umumîliğe ve Ocak 1910'da Evkaf Mahkemesi kadılığına getirildi.
Mart 1912'de Mısır kadılığına tayin edilince Kahire'ye gitti. Ağustos 1915'e kadar sürdürdüğü bu görevi sırasında aldığı, yıllık 1735 Mısır lirası olan maaşı Mısır hükümetince ödendi.
Ardından Adana kadılığına nak-ledildiyse de bir ay sonra istifasını verdi. Kendisine Mısır'da ikamet etmesi için Mısır hükümeti tarafından yapılan teklifleri kabul etmeyerek İstanbul'a döndü.
9 Mayısl 920'de Anadolu kazaskerliği payesini aldı ve fiilen kazaskerliğe tayin edildi. Sevr Antlaşması'nın müzakereleri yürütüldüğü sırada durumu görüşmek üzere 28 Temmuz 1920'de toplanan II. Şura-yı Saltanat'a katılan kırk altı kişinin içinde bulundu.
1920'de Damad Ferid Paşa'nın beşinci kabinesinden istifa eden Mustafa Sabri Efendi'nin yerine Şeyhülislamlığa Mehmed Nuri Efendi getirildi.
Damad Ferid Paşa hükümetinin istifasıyla 21 Ekim'de kurulan Ahmed Tevfik Pa-şa'nın dördüncü kabinesinde de yerini korudu.
Bu kabinede bir süre Evkaf-ı Hümayun nazırlığına vekalet etti. 4 Kasım 1922'de Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından saltanatın ilgasıyla birlikte Ahmed Tevfik Paşa kabinesiyle beraber Şeyhülislamlık da ortadan kalktı. Şeyhülislamlık süresi; yirmi günü Damad Ferid Paşa kabinesinde olmak üzere toplam iki yıl bir ay sekiz gündür.
Cumhuriyet'in kuruluşundan sonra Mehmed Nuri Efendi'nin kendisine emeklilik maaşı bağlanması için yaptığı müracaat Vekiller Heyeti'nin 1925 tarihli toplantısında görüşülmüş, Damad Ferid Paşa kabinesinde bulunmuş olanlar hakkında;
"cevaz-ı istihdam kararı verilmemesine" dair daha önce alınmış olan karar gerekçe gösterilerek ona maaş bağlanmamıştır.
Ölümünden sonra Diyanet İşleri reisinin imzasıyla İstanbul Müftü-lüğü'ne gönderilen 14 Kasım 1927 tarihli bir yazıda, durumları incelenmek suretiyle Mehmed Nuri Efendi'nin muhtaç durumda olan çocuklarına maaş verilmesi istenmekle beraber yine benzer gerekçelerle bundan da bir netice çıkmadığı, bütün başvurularına rağmen kızına da maaş bağlanmadığı anlaşılmaktadır.
Mehmed Nuri Efendi hayatının son yıllarını Üsküdar'daki yalısında ilgisizlik ve yalnızlık içinde geçirdi ve 30 Temmuz 1927'de vefat etti.
Kabrinin Üsküdar'da Karacaahmet Mezarlığı'nda olduğu kaydedilmektedir.
K. İstanbul Müftülüğü Şer'iyye Sicilleri Arşivi..
