Ketencizade Mehmet Rüşdi Efendi...
Ketencizâde Mehmet Rüşdi Efendi, 1834 yılında Erzurum'da doğdu.
Babası, Rizeli Bekir Efendi'dir.
Bekir Efendi, keten bezi alıp sattığı, geçimini ketencilikle sağladığı için,
Mehmet Rüşdi Efendi ''Ketencizade'' lakabıyla anılmıştır.
Mehmet Rüşdi Efendi, Erzurum'da iyi bir medrese öğrenimi görür.
Kavak Camii'nde kısa bir müezzinlik, daha sonra Ulu Camii'nde imam-hatiplik yapar.
Bu nedenle ''Ulu Camii İmamı'' olarak şöhret bulmuştur.
Mehmet Rüşdi Efendi, tasavvuf ehli bir alim ve şairdir.
Önce Nakşibendi şeyhi kishalı ''Tortumlu'' Feyzullah Efendi'ye,
daha sonra da Bursalı Şeyh Süleyman Efendi'ye,
en sonunda da Bitlisli Şeyh Küfrevi'ye intisap etmiştir.
Hayatının önemli bir bölümü gurbette geçmiş,
Bursa ve İstanbul'da bulunmuş, hacca gitmiştir.
Ketencizade'nin aile hayatıyla ilgili fazla bilgimiz yoktur.
Bilindiği kadarıyla evlenmiştir.
Rivayete göre iki kız çocuğu olmuş;
bir de Esma adında bir kızı evletlık edinmiştir.
Ketencizade, 25 Mayıs 1916 günü Erzurum'da vefat etmiştir.
Kabri 1962 yılında eski yerinden alınmış, Asri Mezarlık'taki ''Meşhurlar Suffesi'' denilen yere nakledilmiştir.
Ketencizade Mehmet Rüşdi Efendi, çok yönlü bir insandır.
İyi bir medrese öğrenimi görmüş âlim bir zattır.
Sürekli arayışlar içerinde bulunmuş bir gönül adamı, bir mutasavvıftır.
Hazır cevaplılığı, nüktedanlığı, hoş sohbet şahsiyetiyle tanınmış ve sevilmiştir.
Şiirlerinde ''Ketencizade Rüşdi'' mahlasını kullanmıştır.
Ketencizade, hafızdır, alimdir, mütefekkirdir, mutasavvıftır,
hatiptir, şairdir, hattattır, kamil insandır, gönül adamıdır.
Ayrıca onu Erzurum tarihi ile ilgili manzumeleri nedeniyle kentin manzum tarihçesi olarak da kabul edebiliriz.
Şair olarak Ketencizade, klasik şiirlerimize bağlıdır.
Divan ve tekke tarzı şiirler yazmıştır.
Eskilerin deyimiyle ''velud'' bir şairdir.
Daha çok tasavvufi konularda yazmıştır.
Ona göre şiir, insana ilham-ı Huda'dır.
Şiirlerin de genellikle aruz veznini kullanmıştır.
Örneğin Divan'ında bulunan 108 şiirden 101'i aruz,
yedisi ise, heceyle yazılmıştır.
Şiirlerinde Bağdatlı Ruhi, Fuzuli ve Nabi'nin etkisi görülmektedir.
Zamanına göre oldukça sade bir dil kullanmıştır.
Tarih düşürme sanatında da usta bir şairdir.
Pek çok tarih manzumesi vardır.
Ketencizade'nin bir başka özelliği ise, hattat olmasıdır.
Pek çok mezar kitabesi ve levhalar yazmıştır.
Ketencizade Mehmet Rüşdi Efendi'nin,
yazdığı mezar taşları ve levhaları saymazsak,
iki önemli eseri bulunmaktadır;
Mevlid ve Divan. Ayrıca kendi hattatıyla yazdığı rivayet edilen,
ancak şimdiye kadar izine rastlanamayan bir yazma Kur'an-ı Kerim'den söz edilmektedir.
Ama dediğimiz gibi, Ketencizade'nin iki önemli eseri vardır.
Mevlid; Hem yazma ve hem de matbu nüshaları vardır.
Divan; Ketencizade'nin şiirlerini derleyip bir araya getiren Nacı Elmalı;
''Mürettep halde olmayan Divan'ı biz mürettep hale getirdik'' dediği çalışmadır.
***
GÖNÜL:
Böyle bir bezm-i muhabbet her zaman ister gönül
Yar ile ağyardan hali mekan ister gönül
İhtiyar oldum elimde ihtiyârım kaldı
İhtiyar oldukça nev-civan ister gönül
***
Aşkdan bir bade nuş et her kederden salim ol
Görmez misin her zaman darü'l-aman ister gönül
Çok da yakma canımı ahımdan eyle istinab
Ey felek ruz-ı cezada kana kan ister gönül
***
Zulmü çok eyler güzellerden feragat eylemiş
Aşıkanın haline bir mihriban ister gönül
Şah-ı huban nakd-i can ister meta-ı vuslata
Ol sebebden Rüşdi daima terk-i can ister gönül
***
GÖRÜR:
Hulk u huyı hub olanlar alemi ziba görür
Aşk ile Mecnun olanlar halkı hep Leyla görür
Salik-i rah-ı hakikat tefrika bilmez nedir
Deyrde ruhbanı görse talib-i Mevla görür
***
Ehl-i irfan olmağa sa'y et basiret ehli ol
Çeşm-i ibretle bakanlar katreyi derya görür
Eşk-i suret suda görmüş aksini mihr ü mehin
Nitekim nakşa doyar münkir anı İsa görür
***
Sırr-ı vahdetten haberdar olmayan gafillere
Her ne esrarı haber versen anı eşya görür
Kim müsemmayı Ketencizade-veş maksud ede
Her ne şey görse cihanda mazhar-ı esma görür.
