Meymendi

Ebü’l-Kasım Şemsü’l-küfât Ahmed b. Hasen el-Meymendi. Gazneli veziri. 972 yılı doğdu. Babası Gazne’ye bağlı Meymend kasabasındandır; bundan dolayı Meymendî nisbesiyle tanınır.

Sultan Mahmud-ı Gaznevi’nin süt kardeşi olup çocukluğu onunla birlikte geçmiş ve beraber eğitim görmüşlerdi. Ancak vergileri zimmetine geçirdiği iddiasıyla idam edildi. Babasının bu durumuna rağmen Meymendi Gazneli sarayından uzaklaştırılmadı. Nitekim Sâmânî Emîri Nûh b. Mansûr, Mahmud’a Horasan ordusu kumandanlığını verdiği zaman Meymendî Mahmud’un yanında münşî idi.

Sultan Mahmud daha sonra da onu Dîvân-ı İnşâ ve Dîvân-ı Resâil’in başına getirmişti. Meymendî, Sultan Mahmud’un yanında derece derece yükseldi, önce müstevfî-i memâlik tayin edildi, bunun yanında Dîvân-ı Arz’ın reisliğine getirildi.

Ayrıca Büst ve Ruhhac çevresinin vergilerinin tahsiliyle Horasan ülkesinin idaresinden de sorumlu olacaktı. Sultan Mahmud, Vezir Ebü’l- Abbas Fazl b. Ahmed el-İsferâyînî’yi azlederek tutuklatmış ve IX. Hint Seferi’ne çıkarken kendi divan işlerini de Meymendî’ye bırakmıştı.

Meymendî gittikçe genişleyen Gazneli Devleti’nin işlerini başarıyla yönetti. Başarılarını kıskanan Hârizmşah Altuntaş, Emîr Ali Karîb ve diğer bazı devlet adamları ile nedimler onu Sultan Mahmud nezdinde gözden düşürmeye çalıştılar. İbnü’l-Esîr, Sultan Mahmud’un onu malına tamah ederek tutuklattığını, bu sırada 15 milyon dinar değerindeki eşyasına ve parasına el koyduğunu söyler. (el-Kâmil, IX).

Meymendî önce Gerdîz Kalesi’ne gönderildi, ardından Kalincâr Kalesi’nde hapsedildi. Sultan Mahmud’un ölümünden sonra Muhammed tahta oturmuş ve Emîr Ali Karîb’i Kalincâr Kalesi’ne göndererek intikam almak için Meymendî’yi istemişti.

Ancak Meymendî’yi korumakla görevli Cengî onu teslim etmemişti. Sultan burada kendisine vezirlik teklif etti. Meymendî yaşlılığını ve geçmişteki olayları ileri sürerek vezir olmak istemediyse de sultanın ısrarı üzerine görevi üstlendi ve yetkileri hususunda Mesud ile bir anlaşma yaptı.

Buna göre Meymendî malî işlerde ve özellikle sultanın hassa arazileriyle ilgili Dîvân-ı Vekâlet ile Dîvân-ı Arz’ın faaliyetleri konusunda tek yetkili olacaktı. İslâm dünyasının büyük vezirlerinden sayılan Meymendî görevindeki titizliği, ciddiyeti ve çalışkanlığı ile tanınır.