Torumtay Türbesi

Yapım Yılı 1278-1279’dur.’’ Gök Medrese mahallesinde ve Gök Medrese Camii’nin karşısındadır. Dikdörtgen planlı ve iki katlıdır. İçten tonoz, dıştan düz damlı türbe, köşe ve cephe ortalarından altı ayakla desteklenmiştir.

Türbenin Gök Medrese Camii’ne bakan güney cephesi, ön cephe olarak tasarlanmıştır. Binanın çatı seviyesinden daha yüksek ve geniş tasarlanan güney cephesi, her iki köşede yer alan çokgen yüzeyli ayaklarla desteklenmiştir.

Cephenin orta kısmında profilli dikdörtgen bir silmenin sınırladığı yüzeyde, sivri kemerli niş içerisine yerleştirilmiş dikdörtgen formlu bir pencere bulunur. Pencerenin üst kısmında kitâbe levhası, niş kemerinin hemen üzerinde ise yekpâre taşa oyulmuş sivri kemerli bir mazgal pencere yer alır.

Türbeye giriş, doğu cephesinin orta ve kuzey doğu köşesindeki kare kesitli iki destek ayağının arasına yerleştirilmiş bir kapıdan sağlanmıştır. Cepheye yaslanmış tek kollu bir merdivenle çıkılan basık kemerli üst kat kapısı, sivri kemerli yüksek bir niş içerisine alınmıştır. Cephenin ortasındaki ayağın diğer tarafında ise yine sivri kemerli derin bir niş içerisindeki pencere açıklığı yer alır.

Kuzey ve batı cephelerde de aynı özelliklere sahip birer pencere açıklığı dikkati çeker. Sivri beşik tonozla örtülü üst katta, biri Torumtay’a ait olmak üzere dokuz sanduka mevcuttur. Doğu cephede, üst katın merdiven sahanlığının altında basamaklarla inilen alt kat, dikdörtgen planlı ve sivri beşik tonozludur. Türbenin dış cepheleri düzgün kesme taş ve mermer kaplama, iç mekân duvarları moloz taş, tonozlar ise tuğla örgülüdür.

Günümüzde, iç mekânın duvarları ve tonozu kireçle sıvalıdır. Binanın inşaatında devşirme yapı malzemesi de kullanılmıştır. Türbe, özellikle güney cephesinde yoğunlaşan bezemeleriyle dikkat çekicidir. Cephenin üst kısımları, sütunce ve payandalar üzerinde yoğunlaşan yüksek kabartma tekniğindeki bezemelerde, palmet ve rumîlerden ibaret bitkisel motifler dikkati çeker.

Madalyon ve silme yüzeylerine ise geometrik bezemeler uygulanmıştır. Güney cephenin üst kısımlarında yer alan bezemeler, tamamlanmamış etkisi verir. Günümüzde sağlam durumdaki türbenin güney yönüne açılan penceresi üzerindeki kitâbeden 1891-1892 yıllarında onarım gördüğü anlaşılmaktadır. Aynı cephe üzerindeki bir diğer kitâbeye göre, türbe, Seyfeddin Torumtay tarafından 1278-1279 tarihinde inşa ettirilmiştir.