Ermeniler, 1915'te Şehzadeler şehri Amasya'yı böyle yaktılar...
22 Temmuz 1915'te Ermeniler tarafından kasten çıkarılan yangında;
Sultan Bayezid Camii civarı, Kuyumcular Çarşısı, Kethüda, Fethiye, Şehirüstü, Devehane, Dere Mahallesi'nin bir kısmı ve Selağzı'na kadar olan geniş bir alan tamamen yandı.
1915'te Ermeniler tarafından yakılan Amasya, bir kül yığını haline getirilmişti.
Savaşların getirdiği yokluk ve diğer öncelikli tedbirler sebebiyle Amasya'da adeta sefalet yaşandı.
Bundan dolayı Ermeni terörünün külleri 1945 yılına kadar tam 30 yıl, Amasya'nın orta yerinde kaldı.
Mehmetçikler; Yemen, Çanakkale, Irak, Filistin, Galiçya, Şark Kafkas cephelerinde savaşırken Anadolu'daki Ermeniler silahlı eylemlere başvurarak devleti zaafa uğratarak bölünmeye yönelik saldırıları başlattılar.
Çıkarılan bir yasa ile Ermeni azınlıktan suça iştirak edenler 1915 yılında zorunlu olarak göçe tabi tutuldular.
Amasya'da da; ''Tehcir'' uygulamasına tabi tutulan Ermenilerin ayrılmasından bir müddet sonra, haince plan uygulandı. Bir grup Ermeni Ramazan ayında iftar saatinde kasten büyük bir yangın çıkardılar.
Amasya'nın 14 mahallesi ve 2000 den fazla dükkan ve ev ile birbirinden kıymetli yazma eserlerin bulunduğu Abdullatif Efendi Kütüphanesi'nin yanmasına sebep olan hadisede, yangının ilk çıkış yeri olan; Kuyumcular Çarşısı ile birlikte Selağzı,
Dere Mahallesi ve Sultan Bayezid Camii civarı tamamen yanarak enkaz haline geldi.
Amasyalılar mağaralara sığındılar:
Yangını söndürmeye çalışan Amasyalılar, bunda başarılı olamayınca kurtarabildikleri kadar eşyalarını Çakallar Tepesi'ne ve Amasya Kalesi'ndeki Mağaralara taşıdılar.
Tam bir felaket yaşandı. Amasya'nın yüzlerce yıllık geçmişe şahitlik eden ve içlerinde salınarak gezen gelinlerin, otoriter aile reislerinin ve çocuk seslerinin yankılandığı konaklar devasa boylara çıkan yangın alevleri arasında eriyip gittiler.
Nice zenginler, ağalar, paşalar birkaç saat içerisinde en değerli varlıklarını kaybettiler.
20 saat devam eden yangında Amasya'nın orta yerini, simsiyah kül yığını aldı.
Durum derhal merkeze bildirildi:
Amasya Tümen Komutanlığı'ndan 22 Temmuz 1915 tarihinde bağlı bulundukları Sivas 10. Kolordu Komutanlığı'na; ''çok acele'' olarak gönderilen şifreli telgrafta Amasya'da öğleden sonra çıkartılan yangın rapor edildi.
Sivas'taki 10. Kolordu Komutan Vekili Yarbay Pertev tarafından da olay İstanbul'daki Savunma Bakanlığı'na gelişmeler hakkında daha sonra ayrıntılı şekilde bildirileceği kaydı ile ''çok acele'' telgraf çekildi.
Sivas'tan Savunma Bakanlığına gönderilen Şifreli Telgraf
Çok aceledir.
Amasya Tümen Komutanlığından şimdi alınan
22 Temmuz 1915 tarihli şifre aşağıda arz edilmiştir. Alınacak ayrıntıların daha sonra bildirileceği.
22/23 Temmuz 1915
10. Kolordu Komutan Vekili
Yarbay Pertev.
***
1. Dün öğleden sonra saat 7.30'da Amasya'nın Kuyumcular Çarşısı içerisinde bir dükkanda çıkan yangın, şiddetli rüzgardan dolayı yayılmış ve bugün öğleden sonra saat 3'e kadar yangın devam etmiştir.
2. Rüzgarın yönünün batı ve güney-batı olmasından dolayı yangının bir ucu Bayezid ve civarına, bir ucu da Selağzı'ndan, Dere Mahallesi'ne kadar yayılmıştır.
3. 14 mahalleden oluşan 2000'e yakın dükkan ve ev yanmıştır.
4. Bu sırada Merkez Hastanesi'nin iki bölümü tamamen yanmış, ancak karyolalar ile ilaçların dışında kalan eşyalar kurtarılabilmiştir.
5. Yanan 92. Alay Ambarının içindeki silah ve mühimmat çıkarılmış, fakat eski eşyalar yanmıştır.
6. Bayezid Kışlası'yla cephanelik kurtarılmıştır.
7. Yangının ortaya çıkış sebebi henüz anlaşılamamıştır.
Bununla beraber kasıt olduğu ihtimal dahilindedir. Yangın sırasında yağlı paçavra atma cür'eti gösterip kaçmaya çalışan ve birkaçı ölü birkaçı da canlı olarak yakalanan ve henüz sevk edilmeyen Ermenilerin bu işe kalkıştıkları, ancak doğruluk derecesi araştırılmaya muhtaçtır.
8. Yangın hakkındaki ayrıntı ve kayıplar daha sonra arz edilecektir.
9. Yangından zarar görenler, boş olan Ermeni evlerine nakledilmektedirler.
Cephede bulunan subay ailelerinin yerleştirilmesine ve rahat etmelerine de gayret edilmektedir.
''Yangınyeri''
22 Temmuz 1915'te Ermeniler tarafından yakılan Amasya, bir kül yığını haline getirilmişti.
Savaşların getirdiği yokluk ve diğer öncelikli tedbirler sebebiyle Amasya'da adeta sefalet yaşandı.
Bundan dolayı Ermeni terörünün külleri 1945 yılına kadar tam 30 yıl Amasya'nın orta yerinde kaldı. Ermenilerin yaktıkları Amasya, bir ihanetin en acımasız ve ibret verici bir hadise olarak tarihteki yerini aldı.
DİPNOTLAR;
Genel Kurmay Başkanlığı'nın internet sitesinde
''Arşiv Belgeleriyle Ermeni Faaliyetleri''...
***
İşte bugün kendini Medeni, Avrupalıların ve Roma Papasının Ermeni soykırımı iddiasında bulunduğu
Ermeniler, sütten çıkmış akkaşık olarak tanıtılmaya çalışılıyor.
