OKUMAK VE SÜREKLİ KAÇIŞ HÂLİ

Şimdi, bakın, bir kitabı elime alınca, herkesin aklına o ulu düşünceler gelir: "Bilgilenmek, aydınlanmak, dünyayı anlamak." Öyle mi dersiniz? Ben pek inanmam. İnsan dediğin, o kadar yüce kaygılarla yaşamaz ki! Okumak, bence, her şeyden önce bir kaçıştır. Kendi can sıkıntısından, kendi yavanlığından kurtulma yolu.

Niçin okuruz? Söyleyin bana. Kendi dünyamız dar gelir. Kapalı, kasvetli bir odaya benzer. Oysa kitaba dalınca, oh, ne büyük rahatlık! Başka bir zamana, başka bir ülkeye gitmek. Sadece gitmek mi? Hayır. Oradaki adamların, o yazılan kişilerin dertlerini, kendi dertlerimizden daha ilginç buluruz. Kendi sıkıntımız ne kadar da sıradan ne kadar da tekdüze! Ama o romandaki kahramanın acısı ne kadar da görkemli ne kadar da sanatlı! İşte bundandır bu sürekli okuma telaşı. Kendi yaşamımızı, o okuduğumuz yaşamın gölgesinde unutuvermek.

Asıl önemli olan, ne okuduğumuz da değil bence, nasıl okuduğumuz. Okumak, öyle göz gezdirmekle olmaz. Bir şeyler öğrenmek niyetiyle, not alarak okumak… Bu da sıkıcı, bilirim. Oysa o yazarın kurduğu dünyada yaşamak gerek. O sözcüklerin tadını almak. Bir denemeyi okurken, o adamın düşüncesine katılıp katılmamaktan önce, o düşünceyi nasıl kurduğunu, hangi sözcüğü hangi yere koyduğunu görmek. Üslup, her şeydir, öyle değil mi? Düşüncenin güzelliği, anlatılış biçiminde gizli kalır çoğu zaman.

Ama gelin görün ki, herkes bir sonuç peşinde. Kitap okuyunca, sanki bir sınava girecekmiş gibi, yazar ne demek istedi, ana fikir neymiş, bunları öğrenme derdinde. Oysa okumak, bir macera olmalı; bir serüven. Her sayfa çevirişinizde, ne ile karşılaşacağınızı bilmemek. Bir yazarın, o koca dünyayı nasıl da ufacık bir kâğıt parçasına sığdırdığını görmek. Bu ne büyük bir ustalık ne büyük bir yürek ister, anlıyor musunuz?

Okumayı, o günlük yaşantının zorunluluklarından ayırmalıyız. Bir görev değil, bir ihtiyaç olmalı. Tıpkı nefes almak gibi. Nefes alırken, "şimdi ciğerlerime şu kadar oksijen girecek," diye düşünür mü insan? Hayır. Öyle kendiliğinden, öyle doğal olmalı. İşte okumak da böyledir. O kaçış hali, o derin dalış… Yoksa, okumuşsunuz, okumamışsınız, ne fark eder? Bir yığın bilgi, ruhunuzu zenginleştirmez ki, size söylüyorum. Ruha dokunan sözler gerek, o sözleri bulmak için de gönül gözüyle okumak gerek.