Ashabül-yemin ve Ashabüş-Şimal...
Amel defteri sağ taraflarından verilenler, cennetlikler anlamında bir Kur'an terimi.
Yümn kökünden türetilmiş olup; "hayır, uğur, bereket" ve "sağ yön" anlamlarına gelen yemin ile ashab ''topluluk, grup'' kelimelerinden oluşan bu terkip, yaratılışın başlangıcında Allah'a vermiş oldukları sözü ''misak-ı fıtri'' bu dünyada bozmayan ve böylece hem kendilerine hem de diğer insanlara karşı olan görevlerini yerine getiren, ahirette ise,
amel defterlerini sağ taraflarından alarak önleri ve sağ yönleri Allah'ın nuruyla aydınlanıp bu hal üzere cennete girecek olan mutlu insanlar zümresini ifade eder (Razi).
Meclislerde büyüklerin oturmasına ayrılan sağ taraf ve ayrıca "uğur, bereket" manasına gelen mey- mene kelimesi ile yapılan ashabü'l-mey-mene terkibi de aynı anlamı ifade eder.
Hadislerde; "ehlü'l-yemin" diye anılan bu gruba ashabü'l-ye- min ve ashabü'l-meymene adlarının verilmesini, yaratılışın başlangıcında (ei'raf 7-172) Adem'in sırtından veya sulbünden
(M. Reşid Rıza Elma-lılı) çıkartıldıkları zaman onun sağ tarafında bulunmaları veya sağ tarafından çıkartılmaları ile açıklayan mü-fessirler olduğu gibi, bunu hesap gününde kitaplarının sağ taraftan verileceğine (el-Hakka 69-19-24), yüksek makam sahibi olacaklarına, cennetin sağ tarafında ikamet edeceklerine bağlayanlar da vardır.
Vakıa suresinde, insanların "ashabü'l- meymene" ''ashabü'l-yemin'', "ashabü'l- meş'eme"
''ashabü'ş-şimal'' ve "sabikün" veya "mukarrebun" şeklinde üç zümreye ayrıldığı görülmektedir.
Bu suredeki ilgili ayetlerde ashabü'l-yemin, cennet ehlinden gösterilmiştir.
Bunlar dünyada haktan yana olup doğruyu savundukları ve yaratılışta Allah'a verdikleri sözü bozmadıkları için hak ettiklerinden kat kat fazla nimetlerle cennette mutlu bir hayat süreceklerdir. Yapılan tasvirlere göre bunlar;
"dalbastı kirazların, meyveleri kat kat muz ağaçlarının, çağlayan suların, bitmez tükenmez meyvelerin bulunduğu ve gölgenin devamlı yayıldığı" yerlerde yaşayacaklardır.
***
Ashabus Şimal Nedir:
İslamda Ashabuş-Şimal Kavramı
Sol; sol el, sol taraf, uğursuz, bedbaht kimselerdir. Bu tabir Kur'an-ı Kerim'de Vakıa suresinin kırkbirinci ayetinde geçmektedir.
Devamındaki ayetlerin ifade ettiğine göre, ashabu'ş-şimal, Allah'ı ve ahiret gününü inkar eden, zevk ve sefalarına düşkün olan kimselerdir.(Vakıa; 56-45-47)
Bunların ahirette çekecekleri feci azap şekilleri de aynı surede belirtilmektedir. (Vakıa; 56-41-56). Kıyamet gününde amel defterleri sol taraflarından verilir.
Bunlara ashab-ı meş'eme de denir.
(Ashab-ı meş'eme)
***
Ashabus Sebt Nedir:
Cumartesi anlamına gelen Sebt günü, çalışmaları ve özellikle balık avlamaları kendilerine yasaklanmış bir Yahudi kavmi için kullanılan Kur'ani bir tabir. "Cumartesi tatiline saygı duymaları emredilmişken bunda görüş ayrılığına düşen Yahudilere ''tatil yapmaları'' farz kılındı.(Nahl, 16-124).
Yahudiler, kendilerine bunun farz kılınmasına rağmen bu farza kulak asmayıp sınırı çiğneyerek hadlerini aştılar (A'raf; 7/163).
Bundan dolayı da lanete uğratıldılar.
(Nisa; 4/47).
Yahudiler Allah'ın emir ve yasaklarına uymayıp kendi heva ve heveslerine tabi olduklarından dünya ve ahirette cezalandırıldılar.
Bu da gerek çağdaşları oldukları insanlar ve gerekse daha sonra gelecek nesiller için büyük bir ibret kılındı.
"... Cumartesi günü haddi aşanları bilmişinizdir. Bunun üzerine onlara hor ve hakir maymunlar olun demiştik.
Biz bunu orada bulunup görenlere bir ibret, muttakîlere de bir öğüt kıldık."
(Bakara; 2/65-66).
Bu Kur'ani ifadelerden anlaşıldığına göre Yahudiler; Allah'ın emir ve yasaklarına uymadıkları ve verdikleri sözde durmadıkları için kötü bir cezaya çarptırılarak maymunlar haline getirildiler.
Bunların maymun kılınmaları meselesinde gerçek maymun suretine mi sokuldular, yoksa maymun kılıklılar hâline mi getirildiler şeklinde bir görüş ayrılığı sözkonusudur.
Ancak müfessirlerin büyük bir çoğunluğu bu Yahudiler'in dış görünüşleri itibariyle maymuna dönüştürüldüklerini ifade ederken, bazıları da bunların temsilen maymun kılıklı insanlar diye ifade edildiği kanaatindedirler.
Şamil İslam Ansiklopedisi...
