Mehmed Zahid Kevseri
Son dönem Osmanlı alimlerindendir.
Kafkasya'dan göç edip Düzce'ye yerleşen bir aileye mensuptur.
Medrese eğitimini tamamladıktan sonra muhtelif medreselerde müderrislik yapmış ve Şeyhülislamın ders vekilliğine kadar yükselmiştir.
Zamanının büyük bir bölümünü ilme adamış, çok sayıda talebe yetiştirdiği gibi bir çok eser de kaleme almıştır.
Dinde reform adı altında yapılan saldırılara karşı makale yazmak suretiyle cevap vermeye çalışmıştır.
Mehmed Zahid, 1879 yılında Düzce'nin Hacı Hasan Efendi, ''Çalıcuma'' köyünde doğdu.
Köy, adını alim bir zat olan ve Kafkasya'dan göç edip buraya yerleşen babası Hüseyin Efendiden aldı. Mehmed Zahid ilk eğitimine Düzce'de başladı.
İlk derslerini babasından aldı.
Düzce'de bulunan iptidaiye ve rüşdiye mekteplerinde okudu.
Buradaki eğitimini tamamladıktan sonra İstanbul'a gitti. Fatih Camii Medresesine giderek burada eğitime başladı. Eğinli İbrahim Hakkı Efendinin derslerini takip ederek medrese eğitimini sürdürdü.
Bunun dışında Alasonyalı Ali Zeynelabidin Efendiden ders aldı.
Ders aldığı hocalarından biri de Kastamonulu Şeyh Hüseyin Efendidir.
Medrese eğitimini tamamlayan Mehmed Zahid Efendi, 1907 yılından itibaren Fatih Camiinde müderrislik yapmaya başladı.
Bu görevini Birinci Dünya Savaşının başlamasına kadar sürdürdü.
Medreselerde eğitim verirken belagat, mantık ve aruz derslerini okuttu.
Bu sıralarda Kastamonu'da yeni bir medrese açıldı. Yeni medreseyi faaliyete geçirme görevi kendisine tevdi edildi.
Bu yeni görevi için Kastamonu'ya giderek çalışmaya başladı. Üç yıl kadar hizmet gördükten sonra tekrar İstanbul'a geri döndü.
Mehmed Zahid Efendi İstanbul'a geldikten sonra yeni görevlerde bulundu. İlk önce Darüşşafaka'da müderrislik yaptı. Kısa bir süre sonra alanında uzman yetiştiren Medresetü'l-Mütehassisin'de müderrislik yapmaya devam etti.
Bu görevlerinin dışında Şeyhülislam Mustafa Sabri Efendinin ders vekilliğinde de bulundu. Bayezid Medresesinde Şeyhülislamlar tarafından ders verilirdi.
Şeyhülislamların ders vekilleri ise yüksek dereceli müderrisler arasından seçilir ve vekaleten ders okuturlardı.
Bu aynı zamanda bir unvan ve memuriyete de tekabül etmekte olup, Osmanlının son zamanlarına kadar devam etti.
Ayrıca Meşihat Müsteşarlığı görevinde de bulundu.
Mehmed Zahid Efendi, 1922 yılında İstanbul'dan ayrılarak Mısır'a göçtü. Önce Kahire'ye yerleştiyse de kısa bir zaman sonra Şam'a gitti.
Bir süre Şam'da kaldıktan tekrar Kahire'ye döndü.
Bu ikinci gelişten sonra ailesini de yanına alarak Kahire'ye yerleşti.
Mehmed Zahid Efendi, zamanının önemli bir kısmını ilme hasretti. Başta; hadis, fıkıh, tefsir olmak üzere muhtelif ilimlerle uğraşarak değerli hizmetlerde bulundu.
Çok sayıda talebe yetiştirdiği gibi bir çok eser de yazdı. Türkiye'de bulunduğu süre zarfında, talebe yetiştirmeye daha fazla zaman ayırdığından, Mısır'a oranla burada çok daha fazla talebe yetiştirdi. Mısır'da bulunduğu zamanlarda ise, önceliği ilmi araştırma ve eser yazmaya verdi. Dolayısıyla daha az talebe yetiştirmiş oldu.
Mısır kütüphanelerinde Türkçe olarak yazılmış eserler üzerinde inceleme ve araştırmalarda bulunan Mehmed Zahid Efendi, bir çok vesikayı gün ışığına çıkararak istifadeye sundu.
Özellikle dinde reform iddiasıyla ortaya çıkan ve İslami değerlere saldıran kişilerle ilmi mücadelede bulundu.
Ömrünü ilme adayan Osmanlının son dönem önemli alimleri arasında yer alan, çok sayıda talebe yetiştirip eser yazan Mehmed Zahid Efendi, 11 Ağustos 1951 tarihinde Kahire'de vefat etti.
Naşı İmam-ı Şafii hazretlerinin kabrinin yanına defnedildi.
Mezar taşına kendisi için yazdığı şu şiiri hak edildi;
''Ey kabrimin başında durup ibretle bakan adam,
Dünkü ziyaretçi bugün buraya defn olunmuştur.''
Eserleri:
El-Esma ve's-Sıfat ile Makalatü'l-Kevseri adlı eserleri meşhur olanlarıdır.
Tasavvuf ve tasavvuf büyükleri hakkında kaleme aldığı eseri Irgamü'l-Merid adını taşımaktadır. Muhtelif konularla ilgili olarak yazdığı makaleleri Makalat adlı eserinde toplanmıştır.
İmamı Rabbani hakkında yazdığı Türkçe eseri Er-Ravdun Nazirü'l-Verdi fi Tercemetü'l- İmamü'r-Rabbani es-Sirhendi'dir.
Bunların dışında; Esseyfü's-Sakil, El-İşfak ala Ahkamü't Talak ile Farsça yazılmış bulunan Nazm-ı Avamili'l-İ'rab adlı eserleri de vardır.
