İbrahim Hakkı Hazretlerinden Öğütler..

İbrahim Hakkı Hazretleri, 1703'te Erzurum Hasankale'de doğdu. 

1780 tarihinde Siirt Tillo'da ahirete yürüdü. 

Hizmet hayatını daha çok Tillo'da geçirdi. 

Fakirullah Hazretlerinden mana dersi aldı.

Sultan 1.Mahmud zamanında İstanbul'a geldi,  

saray kütüphanesinde ilmi araştırmalarda bulundu.

En meşhur eseri, bir yerde bütün eserlerinin içinde bulunduğu Marifetname'dir. 

Marifetname'de astronomiden sosyolojiye, biyolojiden fiziğe, karakter ilminden psikolojiye, dinden tasavvufa, ahlaktan adab ilmine varıncaya kadar her ilimden bahisler bulunmaktadır. 

Çok sade ve tatlı bir anlatımı vardır. 

Marifetname, ilmi bir eser olmakla beraber aynı zamanda bir halk kitabıdır. 

*** 

Kurtuluş doğruluktadır:

Ey aziz!

Konuşursan doğru konuş. 

Doğruluk keramettir. Yalan aşağılıktır. 

Kurtuluş doğruluktadır. Yalancı ve hileci şeytandır. Lakin görünüşte insandır. 

Yalan söyleyen kimseden hayır umulmaz.

Dili tatlı olanın dostu çok olur;

Dil insanın terazisidir, alim ve cahili ayırıcıdır. 

Mü'min insaf etmeyene insafla gider. 

Ahlakı güzel olan yumuşak söyler. 

Çok selam ve tatlı dil sevgiye sebeptir. 

Büyüklerin yolu güzel sözlü olmak ve açık selam vermektir. 

Dili tatlı olanın dostu çok olur. 

Özür dileyenin özrünü kabul et;

Allah'ı tanıyan kişi insanlardan özür diler. 

Özür dileyenin özrünü kabul eyle. 

Sana eziyet edeni affedip tatlı ve yumuşak söyle 

Mü'min yumuşak olur;

Mü'min uysal ve yumuşak olur, emin ve güvenilir olur. İlim, yumuşak huyun esasıdır. 

İlmin başı rıfk ve bilimdir. Bereket rıfk iledir. 

Hikmetin başı insanlarla iyi geçinmektir. 

İyi insan aza da şükreder;

Büyüklenmek telefin esasıdır. 

Kanaat kolaylığın özü, tamah fakirin felaketidir. 

Söz vermek öyle bir hastalıktır ki, şifası vefasıdır.

İyi insan aza şükreder, kötü insan çoğu da beğenmez, kötüye kullanır.

Cimri ve korkakla istişare etme;

Meşveret sana rahattır. İstişare rahmettir. 

Cimri ve korkakla meşveret etme.

İyi insan güzel hareketleri kendi üzerine borç bilir ve bunları yerine getirir. 

Başa kakıcı alçak insanlar ise geçmişte yaptıkları iyilikleri halk üzerinde bir borç bilip almaya çakşırlar.

Yardım et ki, yardım olunasın;

Yardım et ki, yardım olunasın. 

Kötülük edene iyilik et ki, ona sahip olasın. 

Kendine razı olduğun sözü insanlara söyle.

En faydalı hazine gönüllerdeki sevgidir. 

Miskin Allah'ın gönderdiği insandır, ona bir şey veren, onu gönderene vermiş olur; vermeyen, gönderene vermemiş olur.

Cömertlik insanın süsüdür;

Malik olursan rıfkeyle, söz verirsen tut, iyilik yaparsan gizle. 

Başa kakıcıların yanında oruçlu ol. 

Başkasından kötü bir huy gördünse, onun benzerinden sakın.

Kanaatin meyvesi azizliktir;

Tevazu ilmin meyvesidir. 

Tevazu şeref süsüdür. 

Tevazuun meyvesi yükselmektir. 

Kanaatin meyvesi azizliktir.

Ülfetin sebebi vefadır. 

Ayrılığın sebebi ihtilaftır. 

Fakirliğin sebebi israftır.

Gönüldeki sükûnet en güzel süstür.

İnsanlarla iyi geçinenin ayıpları örtülür;

Malınla cömert, sırrınla cimri ol ki, mal veren aziz, sır veren zelildir. 

Seni öven belki boğazlar. Sana ayıbını söyleyen nasihat eder.

İnsanlarla eziyet etmeyene kimse düşman olmaz. İnsanlara iyi geçinen selamet bulur. 

Kızgınlığına hakim olan halimdir. 

Şehvetine sahip olan hakimdir.

Alime hürmet Hakkı tazimdir;

Öğüdü kabul eden yüzkaralığından kurtulur. 

Sana teveccüh edene yardım etmen gerekir. 

Alime hürmet Hakkı tazimdir. 

İnsanlar için kuyu kazan kendi düşer içine.

Küçük musibeti büyük sayan daha büyüğüne tutulur. Halka ihsan eden, Haktan ihsan bulur.

İnsanlara teşekkür etmeyen Allah'a şükretmemiş olur. Yanında başkasına teşekkür eden senden bir şey istemiş olur.

Namahreme bakmayanın kalbi rahat olur;

İnsanlardan utanmayan Allah'tan haya etmemiş olur. Sana söz getiren, senden de söz götürür. 

Babasına ve annesine itaatli olan, evladını kendisine itaatli bulur.

Görmemezlikten gelmek gibi hilim, bilmemezlikten gelmek gibi akıl olmaz. 

Allah katında günah olanda, kullara itaat olunmaz.

Akıllı olana gerektir ki, doktorun hastaya söylediği gibi söylesin. 

O hiddet ve şiddet gösterdikçe bu yumuşak söylesin.

Halkın beğenmediği işleri işleme ki, hakkında iftiraya başlamasınlar.

Geçimli hanım iki rahatın biridir;

Kadın reyhandır, kahraman değil,  

onu yük altına atma. Kadına yük olma. 

Sakın mecliste kimseden yüksekte oturma. Meclistekiler seni yükseğe oturtmadıkça sen yukarıda bulunma.