Çelebizade İsmail Asım Efendi...
Osmanlı şeyhülislamı, vak'anüvis, fıkıh alimi.
1685 senesinde İstanbul'da doğdu.
Küçük Çelebizade olarak tanınır.
Babası İkinci Mustafa Han devri reisülküttaplarından Mehmed Efendidir.
İsmail Efendi, İstanbul'daki medreselerde ve şeyhülislam Ebezade Abdullah Efendiden akli ve nakli ilimleri tahsil edip mülazım oldu.
1708'de Kenanpaşa Medresesinde müderris ''profesör'' oldu.
1719'da Arifiye Medresesine tayin edildi.
1723'te Reşid Mehmed Efendinin yerine vak'anüvisliğe getirildi.
Bu arada derecesi yükseltilerek Molla Gürani Medresine müderris oldu.
1729'da müderrislik derecesinin en yükseği olan Süleymaniye Medresesine tayin edildi.
1732 senesinde Kudüs payesiyle Yenişehir-i Fener kadılığına tayin oldu.
Bursa ve Medine kadılıklarında bulundu.
1748'de İstanbul kadılığına yükseltildi.
1757'de Anadolu Kazaskerliğine bir müddet sonra da, Rumeli Kazaskerliğine getirildi.
1759 senesinde yetmiş dördüncü Osmanlı şeyhülislamı oldu.
Bu yüksek vazifeyi sekiz ay kadar adalet ve doğrulukla yürüttü.
Bu vazifedeyken 1760 senesinde İstanbul'da vefat etti.
Kabri, Molla Gürani Mahallesindeki medresenin bahçesindedir.
Çelebizade İsmail asım Efendi, akli ve nakli ilimlerde derin alim ve güzel ahlak sahibi bir kimseydi.
Nazım ve nesirde de yüksek derece sahibiydi.
Arabi, Farisi ve Türkçe yazdığı birçok kıymetli şiirleri vardır.
Bu şiirlerinde Nabi ve Nedim tarzını devam ettirmiştir.
Daha çok ahlaki şiirler yazmıştır.
Azeri Edebiyatıyla da ilgilenmiş ve birçok azeri şaire nazireler yazmıştır.
***
zade Abdullah Efendi
Kadılardan Anadolulu Mustafa Efendi adında birinin oğlu olup, babasının kadılığı esnasında Varna yakınındaki Balçık kasabasında doğmuştur.
Lehistan seferi esnasında IV. Mehmet'in Balçık taraflarında bulunduğu sırada bir çocuğu dünyaya gelerek, Abdullah efendi'nin annesi ebelik ettiğinden dolayı Ebezade diye şöhret bulmuştur.
Mutat ve muayyen medrese tahsilini yaparak derece derece yükseldi.
Halep, Mısır, Edirne, Mekke-i Mükerreme mollalıklarından sonra, 1106 Receb 1696 Şubat'ta İstanbul kadısı payesini alıp o sene Ramazan'da Nisan Anadolu kazaskeri ve 1108 Şaban 1697 Mart'ta usulen şeyhülislamın sadrazam vasıtasıyla inhası olmadan doğrudan doğruya II.Mustafa'nın bir hatt-ı hümayunuyla ilmiye kanununa aykırı olarak Rumeli kazaskeri oldu.
Bir sene olan kazaskerlik müddetini bitirdikten sonra, kanunen mazul olması icab ederken, enderun halkı müddetinin bir sene daha uzatılmasını padişahtan rica etmişlerse de, şeyhülislam Erzurumlu Seyyid Feyzullah Efendi bunu durdurup kendisine rakip gördüğü Ebezade'yi Maraş kadılığına tayin ettirmiş ve gitmemesi üzerine Kıbrıs'a, sürgün ettirmiştir.
Ebezade Abdullah efendi, Sultan Ahmed'in cülusu sırasında Kıbrıs'tan Bursa'ya naklolunup Yenişehir'e geldiği sırada Feyzullah Efendi'nin katlini haber alması üzerine İstanbul'a gelmiş ve 1 Haziran 1705'te ikinci defa Rumeli kazaskeri ve 1119 Şevval-1708 Ocakta Sadık Mehmed Efendi'nin yerine şeyhülislam olmuştur.
Abdullah Efendi iki buçuk sene bu makamda kaldı ve 19 Cemaziyelevvel 1122-16 Mayıs 1710'da azlolunarak Paşmakçızade Seyyid Ali Efendi ikinci defa şeyhülislam oldu.
12 Şubat 1712'de Paşmakçızade'nin vefatı üzerine Ebezade tekrar şeyhülislam tayin edildi.
İsveç kralı Demirbaş Şarl'ın cebren memleketine gönderilmesi hakkında misafirperverliğe aykırı bir karara iştirak ile vezir-i azamı da tahrik ettiğinden ve hatta bunu bir muvaffakiyet sayarak kurbanlar kestirdiğinden dolayı, İstanbul halkının bir mülteci misafire yapılan bu halden müteessir olarak söylenmeleri üzerine, sadrazam ve Kırım hanıyla birlikte azlolunup 14 Mart 1713 Rumeli Hisarı'ndaki yalısına çekildi ve yerine İsveç kralı hakkındaki karara itiraz etmiş olan Rumeli kazaskeri Mehmed Ataullah Efendi getirildi.
Abdullah Efendi azlinden müteessir olarak yalısına gelip gidenlere boş boğazlık ederek lüzumsuz sözler söylediğinden dolayı 1714'te Trabzon'a sürgün edilerek kasım fırtınası esnasında yola çıkarıldığından dolayı yolda fırtınanın şiddetinden bindiği gemi batmak suretiyle boğulmuştur. Şeyhülislamlığı iki defada üç sene sekiz buçuk aydır.
