Mustafa Efendi..

17. yüzyılın büyük bestekarlarından biri olan Itri 1630-1640 yılları arasında İstanbul'da doğdu.1711 yılında İstanbulda öldüğü söylenir. Ruhundaki incelik onu sadece musikiyle değil, çiçek yetiştirmeyle, meyvecilikle de ilgili kılmıştır. Itri mahlasını bu sebeple kullandığı sanılmaktadır. Kendi adıyla anılan İstanbul'un ünlü ''Mustabey Armudu''nu ilk kez onun yetiştirdigi de söylenir. Lale Devrinde, Sultanlar tarafindan korunmuş ve taleplerine olumlu sonuç almiştir.Yaşadigi dönemde dini ilimlerin yani sira Arapça ve Farsçayı da ögrendi. Etkisinde kaldigi üstatlari; Hâfiz Post, Derviş Ömer, Nasrullah Vâkif Halhalî, Kasimpaşali Koca Osman Efendi gibi dönemin önemli isimleridir. Itri dergahta egitimine devam ederken, Segah Mevlevi ayini ve tekkede okunmak üzere bir naat besteledi. Içindeki heyecan, bitmek bilmeyen coşku Yenikapi Mevlevihanesi'nin şeyhi Câmî Ahmed Dede'ye bağlanmasını sağladı ve Mevlevi oldu.

Osmanlı Sultanı IV. Mehmed tarafından himaye edildi.

Sarayda düzenlenen fasıllara hanende solist olarak katıldı, besteleriyle padişahın beğenisini kazandı, büyük yakınlık gördü. Sultan IV. Mehmed döneminde Enderun'dan başka Harem-i Hümayun kadinlar bölümün'de musiki dersleri verilmeye başlandi. Daha sonra kendi isteğiyle esirciler kethüdanlığına getirildi. Uzun yıllar burada görevine devam etti. Beş padişah dönemi gören Itri, elli yaşlarında saraydan ayrıldı. Müstakimzade'ye göre ölümünden sonra, Yenikapı Mevlevihanesine gömüldü. Mezar taşı kayıptır.

Mûsikide Başarısı:

Divan Edebiyatı geleneğine uygun şiirler yazdı. Naili ve Nabi'nin etkilendiği şiirlerini besteledi. Gazeller, Naatlar, Nazireler, tarih düşürülen beyitler ve şarkıların yanı sıra hece vezniyle türküler de besteledi. Dini ve din dışı konularla ilgili binden fazla eser bestelemiştir. Bir dönem Siyahi Ahmet Efendi'den hat dersi aldı. En büyük başarıyı bestecilikte yakalamıştır.Osmanlı döneminde Türk üslubunu oturtmuş, Abdülkadir Merâgi ve Dede Efendi'yle birlikte, Türk müziğinin gelişiminde öncü isimlerden biri olmuştur.

Müziğini tekke ve cami müziği şeklinde ikiye ayırmıştır. Müezzinlerin ezanda yakaladıkları ahenk, Bayram namazı sırasında okunan Segâh Kurban Bayramı Tekbiri, kutsal emanetlerin ziyaretinde okunan Segâh Sal-ât-ı Ümmiye, Mâye Cuma Salâtı, Gece Salâtı, Segah Mevlevi Ayini, Rast Naat'ı Itri, canlılıklarından hiçbir şey kaybetmeden günümüze kadar gelen en önemli eserleridir.

Nühüft makamında ki naatından:

''Şöhretim isyan benim, sen af ile meşhursun

Padişah-i evvelin u kiblegah-ı aharın,

Evvel u ahir, imamül enbiya, mezkursun

Ya Resulullah umarım, diyesin ruz-i ceza

Gerçi cürmüm çoktur amma Itri'ya mağfursun.''

Eserlerinde dindar oluşunun izleri, tasavvufun ve içteki heyecanın adımları sade abartısız bir üslubun niteliğiyle kendini bulur.

Şeyhülİslâm Esad Efendi'nin ''Atrabül Asar'' adlı eserinde aktardığı bilgiye göre Itri, binden fazla beste yapmış, saraylarda aranan bir isimdir.

Ünlü Segâh Bestesinden:

''Tutî-i mucize guyem ne desem laf değil,

Çerh ile söyleşemem âyinesi saf değil

Ehl-i dildir diyemem sinesi saf olmayana